Meetniveaus: Nominaal, Ordinaal, Interval en Ratio

Wanneer je onderzoek doet heb je vaak variabelen die je hierin moet verwerken. Variabelen zijn elementen uit een onderzoek die verschillende waarden kunnen aannemen. Deze waarden kunnen worden gecategoriseerd in verschillende meetniveaus (ook wel meetschalen). Meetniveaus kunnen iets vertellen over welke statistische technieken/methodes uit de statistiek je kunt gebruiken om de gegevens te verwerken. Er bestaan vier verschillende meetniveaus; nominaal, ordinaal, interval en ratio meetniveau.

Nominaal meetniveau

Bij een nominaal meetniveau bestaat de variabele uit verschillende waarden waar geen verschil zit tussen beide. Er zijn dus verschillende categorieën aan te duiden, maar er zijn geen verschillen tussen deze categorieën. Het gaat hier daarom slechts om het benoemen van de bijbehorende waarde.

Voorbeelden zijn:

• bloedgroepen
• geslacht
• provincies
• politieke partij
• abonnee op de krant / geen abonnee op de krant
• wel gevaccineerd / niet gevaccineerd

Ordinaal meetniveau

Bij een ordinaal meetniveau bestaat de variabele uit verschillende waarden waar wel verschil tussen beide zit. Er zijn verschillende categorieën aan te duiden, waar verschillen tussen zitten. De verschillen tussen de categorieën zijn echter niet goed aan te duiden.

Voorbeelden zijn:

• helemaal eens / eens / neutraal / oneens / helemaal oneens
• goud / zilver / brons
• vmbo / havo / vwo
• basisschool / voortgezet onderwijs / middelbaar beroepsonderwijs / hoger beroepsonderwijs
• inkomensgroepen

Interval meetniveau

Bij een interval meetniveau bestaat de variabele uit verschillende waarden waar wel verschil tussen de waarden zit. Het verschil tussen deze waarden is ook duidelijk aan te geven. De waarde kan alleen nooit voor het nulpunt staan. Het kan wel zijn dat een waarde op het intervalniveau '0' is, maar dit getal staat dan niet voor afwezigheid. Denk aan temperatuur: de temperatuur kan 0 graden zijn, maar dat betekent niet dat er geen temperatuur is.

Voorbeelden zijn:

• 13:00 / 14:00 / 15:00
• IQ van 100 / IQ van 110 / IQ van 120
• Temperaturen in Celsius of Fahrenheit
• pH-waarde

Ratio meetniveau

Bij een ratio meetniveau bestaat de variabele uit verschillende waarden waar wel verschil tussen de waarden zit. Het verschil tussen deze waarden is ook duidelijk aan te geven. De waarde kan wel '0' zijn, dit betekent dat er bij de ratioschaal wel sprake is van een absoluut nulpunt. Een waarde '0' staat op een ratio schaal dus voor afwezigheid van de waarde. Je kunt hierdoor verhoudingen berekenen tussen verschillende waarden op de schaal.

Voorbeelden zijn:

• alle percentages
• aantal goed beantwoorde vragen in een toets
• inkomen in euro's
• leeftijden in jaren
• gewicht in kilo's

Rekenkundige consequenties van de verschillende meetniveaus

Elk meetniveau is weer goed voor andere berekeningen. Niet behandeld: de waarden in de nominale en ordinale meetniveaus kunnen ook voorkomen in kwalitatief onderzoek. Het interval- en ratio meetniveau zul je daarentegen alleen kunnen vinden in kwantitatief onderzoek (kwantitatief onderzoek is gericht op cijfermatige uitkomsten).