Naar de maan: De maan in zicht met Apollo 8

Toen na de ramp met Apollo 1 duidelijk werd dat het Apollo-programma kon worden doorgezet werden de vluchten strak op elkaar gepland. Het einde van het decennium kwam snel in beeld en de belofte van Kennedy zou gestand gedaan moeten worden. En dan was er nog de onzekerheid over de Russische plannen. Dat alles was bepalend voor de volgende vluchten, waaronder de vlucht van Apollo 8.

Apollo-programma weer hervat

Het onderzoek dat na het ongeluk met Apollo 1 werd gedaan bracht een aantal onvolkomenheden en fouten aan het licht, die dringend om oplossingen vroegen. In plaats van een brandgevaarlijke atmosfeer van zuivere zuurstof werd voortaan gekozen voor een mengsel van zuurstof en stikstof. Bovendien moest er voor de bemanning een manier gevonden worden om veilig de capsule te verlaten, mocht er vlak voor of tijdens de start iets mis gaan. Systemen moesten helemaal worden doorgelopen om de broodnodige veiligheid te verschaffen. In september 1968 ging, na een onderbreking van het programma die 21 maanden duurde, Apollo 7 van start.

De planning van de Apollo-missies

Het programma dat moest leiden tot een reis naar de maan kende vele fases. In elke fase werden nieuwe missie-doelen gesteld, in elke vlucht werden nieuwe grenzen opgezocht, nieuwe technieken en procedures getest. Om de belofte van Kennedy, vóór het nieuwe decennium een man op de maan, te kunnen houden, waren de volgende Apollo-missies in principe gepland. Zo was voor Apollo 8 een missie gepland waarbij de maanlander voor het eerst zou worden meegenomen, om er in een baan rond de aarde mee te kunnen werken. De succesvolle vlucht van Apollo 7 maakte dat de geplande vlucht van Apollo 8 in principe kon doorgaan.

Aanpassing van de planning

Het ontwerp en de constructie van de maanlander is een enorme uitdaging op zichzelf. Het ging erom een toestel te creëren dat een veilige plek zou bieden voor twee bemanningsleden. Het zou moeten kunnen afdalen naar het maanoppervlak, waarna het onderste gedeelte als lanceerplatform zou moeten dienen als het bovenste gedeelte weer zou opstijgen. Het toestel moest stevig genoeg zijn en tegelijkertijd zou elke kilo gewicht van het toestel vragen om méér brandstof. Er moest aan alle kanten gewicht bespaard worden zonder de stevigheid en veiligheid van het toestel in gevaar te brengen. Het ontwerpen van een dergelijk toestel was een hele klus en kostte eigenlijk meer tijd dan er was. Het werd duidelijk dat bij de lancering van Apollo 8 de maanlander nog niet klaar was om effectief in de ruimte mee te werken. Dat vroeg om een aanpassing van het programma. De vlucht zou natuurlijk uitgesteld kunnen worden en een paar maanden later van start kunnen gaan. En toen waren er ineens geruchten dat ook de Sovjet Unie bezig zou zijn met een maanmissie. De NASA was niet vergeten hoe de Russen al twee keer eerder vriend en vijand hadden verrast met een primeur op ruimtevaartgebied, de eerste satelliet en de eerste mens in de ruimte waren Russische prestaties. Zoiets mocht niet nog eens gebeuren! De missiedoelen van Apollo 8 werden daarom verschoven naar Apollo 9. Voor Apollo 8 kwamen er nieuwe, spectaculaire doelen voor in de plaats.

Het nieuwe missiedoel

Omdat de maanlander nog niet kon worden meegenomen zou de vlucht van Apollo 8 eigenlijk overbodig zijn, tenzij dat er iets nieuw gevonden kon worden. NASA kwam met een spannend idee. Apollo 8 zou na enkele banen rond de aarde koers zetten naar de maan en om de maan gaan cirkelen. Tijdens deze vlucht zouden bovendien de mogelijke landingsplaatsen voor de komende maanlandingen beter bekeken kunnen worden. Overigens bleek pas bij de vlucht van Apollo 13 dat deze missie van Apollo 8, zónder maanlander bij zich, een enorm risico was geweest.

De bemanning

De bemanning van Apollo 8 bestond uit gezagvoerder Frank Borman, piloot CSM (Command Service Module) Jim Lovell en piloot LM (Lunar Module) William Anders. Borman en Lovell waren beide al met Gemini in de ruimte geweest, voor Anders was het zijn eerste ruimtereis, al was hij eerder lid van een backup-bemanning geweest. Ook al ging er geen maanlander (lunar module) mee op deze reis, de officiële titel van Anders was toch piloot Lunar Module.

De vlucht van Apollo 8

Nog net voor het einde van 1968, op 21 december werd Apollo 8 met de krachtige Saturnus V-draagraket gelanceerd. Het was de eerste lancering van een bemande vlucht met een Saturnus V en deze draagraket zou ook voor de volgende vluchten gebruikt gaan worden. De tocht van de aarde naar de maan duurde drie dagen. Daar aangekomen werden in 20 uur tijd 10 rondjes rond de maan gemaakt.

De onbekende achterkant

Tijdens deze rondjes zou Apollo uiteraard ook aan de achterkant van de maan komen. De bemanningsleden waren daardoor de eerste mensen die de achterkant van de maan in eigen ogen konden aanschouwen, de maan keert immers altijd dezelfde kant naar de aarde. Het was bovendien erg spannend, aangezien er voor de bemanning geen enkele mogelijkheid was om tijdens de passage aan de achterzijde van de maan contact met de aarde te hebben. Het leidde tot gespannen gezichten in het controlecentrum in Houston op aarde. Zou de bemanning na de passage weer opnieuw contact kunnen leggen, of zou zich aan de onbekende achterkant van de maan iets catastrofaals hebben voorgedaan? Gelukkig waren er geen problemen en werd het contact elke keer weer keurig hersteld.

Kerstavond 1968

Het was kerstavond 1968. Apollo 8 draaide nog zijn rondjes rond de maan. Tijdens deze passage werd in een special televisie-uitzending door de bemanning van Apollo 8 een stukje voorgelezen uit het scheppingsverhaal, zoals dat in de Bijbel staat in het boek Genesis. Deze televisie-uitzending was op dat moment het best bekeken programma ooit. Met de opkomende aarde, die boven het maanoppervlak te zien is, komt de fragiliteit en de schoonheid van onze blauwe planeet mooi in beeld. De prachtige foto hiernaast is tijdens de vlucht van Apollo 8 gemaakt.

Terugkeer

Op 27 december 1968 landde de Apollo 8-capsule weer op aarde, in de Stille Oceaan. Voor Borman was dit zijn tweede en laatste vlucht, voor Anders zijn enige. Jim Lovell zou nog één keer in een Apollo naar de maan gaan. Voor hem stond Apollo 13 op het programma.