Naar de maan: Apollo 9 oefent met de maanlander

Het Amerikaanse ruimtevaartprogramma van NASA was door de belofte van Kennedy in een stroomversnelling gekomen. Nog voor het eind van het decennium zou er een man op de maan moeten landen. Hiervoor was het Apollo-programma in het leven geroepen. In december 1968 was Apollo 8 in een baan rond de maan geweest, maar een maanlander was nog niet in de ruimte geweest. 1969 brak aan, Apollo 9 zou de volgende stap zetten.

De prestatie van NASA

Na de Tweede Wereldoorlog hadden veel Duitse raketspecialisten ervoor gekozen voor de Amerikanen te gaan werken. Omdat de Duitse raketbouwers tijdens de oorlog grote vorderingen hadden gemaakt met raket-technologie, was het een logische verwachting dat de Amerikanen de Duitse voorsprong konden overnemen en de leidende rol op raket-gebied zouden nemen en vasthouden. Het was voor Amerika en NASA dan ook een schok toen de Sovjet Unie in 1957 de allereerste kunstmaan in een baan om de aarde kon brengen. In 1961 verraste de Russen opnieuw door de eerste mens in een baan rond de aarde te brengen. Het was het moment van de historische belofte van president John F. Kennedy. Nog vóór het eind van het decennium zou er een bemande maanlanding plaatsvinden. Het lopende ruimtevaartprogramma van NASA was het Mercury-programma, dat versneld werd uitgevoerd. Daarna volgde Gemini en in 1967 zou de eerste Apollo worden gelanceerd. In slechts enkele jaren leek de achterstand omgezet in een voorsprong. En dat was een enorme prestatie van NASA.

Technische ontwikkeling in Apollo-programma met een hoge prijs

De snelheid waarmee de technologische ontwikkelingen verliep en ook moest verlopen om de gestelde doelen te behalen, maakte dat werkende technieken en procedures niet goed genoeg werden gecontroleerd op veiligheid. De keuze om in de capsule een atmosfeer te gebruiken van zuivere zuurstof werd de bemanning van Apollo 1 tijdens een brand bij een oefensessie fataal. De hele Apollo-capsule moest opnieuw gecontroleerd en gedeeltelijk opnieuw ontworpen worden, wat een vertraging van ruim anderhalf jaar betekende.

De Lunar Module (LM), de maanmodule

In die anderhalf jaar werd niet alleen aan verbeteringen in de Apollo-capsule gewerkt, het was ook een periode die hard nodig was voor het ontwerp en de bouw van de Lunar Module, de maanmodule, meestal afgekort met de letters LM. Aan de LM werden bijzondere eisen gesteld. Gekoppeld aan de Apollo zou de LM worden meegenomen naar de maan. Daar zou de LM worden losgekoppeld en afdalen naar het maanoppervlak. Na de landing zou de LM weer opstijgen, waarbij het onderste gedeelte zou achterblijven en als lanceerplatform dienst doen. De LM zou aan twee bemanningsleden ruimte moeten bieden en op de terugreis zouden ettelijke kilo’s maanstenen mee worden teruggenomen. Elke kilo gewicht van de LM betekende extra brandstof. Het ontwerp van de LM moest daarom zo licht mogelijk zijn, maar toch voldoende stevig. Grote ramen waren prachtig, zorgen voor het nodige uitzicht, maar betekenden een forse toename van het gewicht. De oplossing was simpel en doeltreffend: De astronauten zouden niet zitten, maar staan en daardoor door kleinere, driehoekige ramen toch een uitstekend uitzicht hebben. De wijzigingen en verbeteringen die aan het ontwerp van de LM werden aangebracht betekenden echter wel een grote vertraging in de productie. In december 1968 zou Apollo 8 worden gelanceerd met de bedoeling een LM mee te nemen en daarmee te koppelen en testen uit te voeren. De LM, die werd gebouwd door het bedrijf Grumman, was echter niet klaar, en Apollo 8 kreeg een alternatieve missie en vloog in een baan rond de maan.

De missie van Apollo 9

1969 brak aan, het jaar waarin het allemaal zou moeten gebeuren, maar de LM was nog niet in de ruimte geweest. Daarmee zou met Apollo 9 verandering in komen. Voor het eerst zou een LM worden meegenomen. Na de lancering zou de LM uit de laatste trap van de raket worden gehaald en moeten aankoppelen aan de Apollo-capsule, de CSM (Command Service Module). Het moest duidelijk worden of de LM inderdaad als een volwaardig ruimtevaartuig gebruikt zou kunnen worden. Alle testen zouden gewoon in een baan om de aarde worden uitgevoerd. In feite voerde Apollo 9 de missie uit die aanvankelijk voor Apollo 8 gepland stond.

De bemanning van Apollo 9

Aan boord van Apollo 9 zouden twee bemanningsleden zijn die al eerder inde ruimte waren geweest, commandant James A. McDivitt en CSM-piloot David R. Scott. Voor LM-piloot Russel L. Schweickart was het de eerste en enige reis in de ruimte. Vanaf Apollo 9 mocht de bemanning zelf een naam voor hun ruimtevaartuig bedenken. De LM had vanwege zijn uiterlijk de toepasselijke naam Spider meegekregen. De Commando Module had de naam Gumdrop meegekregen.

De reis van Apollo 9 met de LM

Op 3 maart 1969 werd Apollo 9 met behulp van een Saturnus V-draagraket gelanceerd vanaf Cape Kennedy in Florida. Omdat de LM nu werd meegenomen was het voor het eerst dat de complete Apollo-combinatie zoals die ook naar de maan zou reizen in de ruimte was. Tijdens de reis werd LM losgekoppeld en weer aangekoppeld en werden enkele ruimtewandelingen gemaakt. Omdat Schweickart last had van ruimteziekte werd een deel van de testen geschrapt. De belangrijkste testonderdelen gingen door en alles bleek in orde en te werken zoals het moest. LM had bewezen een volwaardig ruimtevaartuig te zijn. Hiermee was de missie van Apollo 9 een succes. Het volgende hoofdstuk kon worden geopend: een reis met de LM naar de maan.

Terugkeer

Op 13 maart 1969 landde de CSM van Apollo 9 veilig in de Atlantische Ocessn en kon worden opgepikt door USS Guadalcanal. Met deze landing was Apollo 9 overigens het laatste toestel dat voor de landing gebruik zou maken van de Atlantische Oceaan. De CSM werd geborgen en werd eerst tentoongesteld in het Michigan Space and Science Center, en is vanaf 2004 te bekijken in het San Diego Air & Space Museum.