De hype rond een supermaan

Supermaan, of een extra grote maan, is een fenomeen van een volle of nieuwe maan waarbij de afstand tot de aarde het kleinst is (perigeum). Het punt waar de maan het verst van de aarde afstaat heet apogeum. Het woord "supermaan" is duidelijk een hype. Media en journalisten doen er alles aan superevenementen te creëren van verschijnselen die sinds het ontstaan van het planetenstelsel al bestaan. Voor sterrenkundigen bestaat immers het woord supermaan niet. Een verband tussen rampen op de aarde en het al dan niet dichterbij staan van de maan, bestaat niet. Toch blijft een supermaan een prachtig iets om naar te kijken met het blote oog.

Wat is de maan?

Onze maan “Luna” is de op vier na grootste maan van ons zonnestelsel. Er is geen leven aanwezig. De meeste manen in ons zonnestelsel zijn heel erg klein. Toch zijn er ook enkele grotere manen bij, zoals deze van de aarde. De maan heeft minder massa dan een planeet. De maan staat gemiddeld 384.450 kilometer van de aarde. Dat is de afstand van het middelpunt van de aarde tot het middelpunt van de maan. De kleinste afstand bedraagt 356.410 kilometer. Als de afstand tot de aarde het grootst is bedraagt deze afstand 405.500 kilometer. Onze maan is het enige hemellichaam waarop we zonder veel moeite met het blote oog details kunnen zien. De ene keer zien we de maan helemaal. Soms is slechts een sikkel te zien of is de maan half zichtbaar. De verklaring hiervan ligt bij de schijngestalten van de maan.

Gestalten van de maan

De schijngestalten van de maan ontstaan doordat slechts een gedeelte van het zichtbare maanoppervlak van op de aarde door de zon wordt verlicht. De tijdmeting is gebaseerd op de verschillende cycli van de maan. De stap na een nieuwe maan is de wassende maan. Via het eerste kwartier gaat die naar de volle maan. Vervolgens wordt het de afnemende maan of krimpende maan die via het laatste kwartier opnieuw naar nieuwe maan gaat. De periode tussen nieuwe maan en volle maan heet dus wassende maan. De periode tussen volle maan en nieuwe maan heet afnemende maan.

Wat is een supermaan en hoeveel keer vindt het verschijnsel plaats?

Binnen de sterrenkunde is een supermaan een volle of nieuwe maan waarbij de afstand tussen de maan en de aarde het kleinst is (wordt ook perigeum genoemd). De maan lijkt dan echt groter dan dat ze normaal is, waardoor ze wel een supermaan lijkt. De afstand van de maan tot de aarde kan variëren tussen ongeveer 356.410 kilometer en 405.500 kilometer door de elliptische baan rond de aarde. Tijdens de supermaan in 2012 stond de maan 356.955 kilometer van de aarde verwijderd. In tegenstelling tot het perigeum is het apogeum het punt waar de maan het verst van de aarde verwijderd is. Een volle maan tijdens perigeum is 14% groter dan een volle maan tijdens apogeum. Een perigeummaan is er één keer om de achtentwintig dagen en komt overeen met de omlooptijd van de maan. Echter in combinatie met volle maan komt het slechts zo’n drie tot vier keer per jaar voor. Het jaar 2014 was een jaar met vijf supermanen. In 2015 wordt er een supermaan op 28 september 2015 verwacht. Meer info over verschijningen van de supermaan kan je lezen op deze website.

Supermaan een hype?

Sterrenkundigen spreken bij een supermaan ook van een perigeummaan. De media en het grote publiek spreken echter van een supermaan. Deze term klinkt natuurlijker veel sensationeler dan de perigeummaan. De supermaan is bij volle maan immers 14% groter en 30% helderder dan bij een normale volle maan. Voor fotografen is het beste moment om de supermaan te fotograferen wanneer de maan aan de horizon verschijnt. Bij een hoger staande maan, valt het verschil nauwelijks op te merken.

De supermaan zou ook allerlei rampen teweegbrengen op aarde. Zo zouden natuurrampen, ongewone getijdenwerkingen en vulkaanuitbarstingen worden toegeschreven aan een supermaan. De wetenschap heeft dit echter nooit kunnen bewijzen. Het enige sluitende bewijs bij een supermaan is het iets hoger staande water bij vloed (enkele centimeters).

Besluit

De supermaan is dus vooral interessant voor fotografen en de media om zo de aandacht te trekken voor een superevenement in het heelal. Toch is het niet meer dan een astronomisch verschijnsel dat er altijd al is geweest. Uiteraard blijft het een prachtig moment en door de grootte van de maan is deze hype perfect te volgen met het blote oog.