Vallende sterren: de Draconiden-meteorenzwerm in oktober

De Draconiden- of Giacobiniden-meteorenzwerm is elk jaar waarneembaar aan de hemel van 7 tot 9 oktober. De meteorenzwerm bereikt rond 8 of 9 oktober haar hoogtepunt of maximum. De zwerm dankt haar naam aan het sterrenbeeld Draak, waar de deeltjes optisch gezien vandaan lijken te komen. De Draconiden worden veroorzaakt door stofdeeltjes die afkomstig zijn van de komeet Giacobini-Zinner (uitgedoofde komeet). De Draconiden-zwerm is een rustige zwerm maar kan toch af en toe zeer verhoogde activiteit afleveren, met meteorenregens als gevolg. Andere bekende zwermen in de tweede helft van het kalenderjaar zijn de Perseïden (augustus), Orioniden (oktober), Leoniden (november) en Geminiden (december).

Wat is de Draconiden-meteorenzwerm?

De Draconiden-meteorenzwerm is een achtergebleven resultaat van stofdeeltjes en gruis van de komeet Giacobini-Zinner. Het zijn deze stofdeeltjes die de aarde ontmoet in haar eigen baan rond de zon. De ontmoeting van de aarde met de stofdeeltjes zorgt voor een prachtige hoeveelheid vallende sterren. Vallende sterren zijn korte lichtsporen die bij een donkere sterrenhemel heel mooi te zien zijn. De Giacobiniden-meteorenzwerm is berucht omwille van haar grootse meteorenregens in het verleden. In 1933 en 1946 waren er echte meteorenstormen met meer dan duizend Draconiden-meteoren per uur. Dit waren momenten dat de aarde langs dichte stofsporen van de komeet passeerde. In 1998 en 2005 waren er intense piekjes in de hoeveelheid Draconiden-meteoren.

Hoe ontstaan vallende sterren?

Lichtsporen die ontstaan door de ontmoeting van de aarde met de Draconiden-stofwolk, zijn het gevolg van de hoge snelheid waarmee stofdeeltjes op de atmosfeer van de aarde inslaan. De deeltjes vallen met een snelheid van 20 kilometer per seconde (72.000 kilometer per uur) onze dampkring binnen, waarna ze verbranden. Het is deze verbranding die aan de donkere hemel een lichte streep vertoont. Het fenomeen wordt ook wel een sterrenregen genoemd.

Wat is er te zien bij een Draconiden-meteorenzwerm en wanneer?

De maand oktober is met de Draconiden- en Orioniden-zwerm een topmaand. Ook de maanden augustus (Perseïden), november (Leoniden) en december (Geminiden) zijn uitstekende maanden om vallende sterren te spotten. Het zichtbare maximum van de Draconiden-zwerm ligt op 8 of 9 oktober. De invalshoek waarmee de stofdeeltjes in de dampkring binnenvallen is dan op zijn hoogste punt, waardoor er een maximaal aantal zichtbare verbrandingen aan de hemel te zien zijn. Circa vier dagen rondom het maximum zijn ruim 50% van het maximale aantal meteoren van de Draconiden te zien. De kans op een prachtige sterrenregen is dus heel groot rond 8 of 9 oktober.

Bron: NASA, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Hoe kan je vallende sterren spotten?

Om vallende sterren te spotten heb je geen verrekijker of telescoop nodig. Met het blote oog kan je heel eenvoudig vallende sterren waarnemen. Zorg tijdens het spotten van de Draconiden-zwerm voor warme kledij. Bij een heldere sterrenhemel kan het in de maand oktober al flink afkoelen.

Andere bekende meteorenzwermen

Veel zwermen worden genoemd naar het sterrenbeeld waar hun radiant zich in bevindt. Wanneer je naar een meteorenzwerm kijkt, dan lijken alle meteoren uit één punt te komen. Dit punt wordt de radiant genoemd. De plaats van de radiant wordt bepaald door de richting waaronder de meteoroïden de aardatmosfeer raken. Andere bekende meteorenzwermen zijn:

Meteorenzwerm	Tijd van verschijning	Radiant in sterrenbeeld	Afkomstige komeet
Leoniden	17 en 18 november	Leo	Komeet van Tempel-Tuttle
Perseïden	12 en 13 augustus	Perseus	Komeet van Swift-Tuttle
Orioniden	21 en 22 oktober	Orion	Komeet van Halley
Geminiden	14 december	Geminide (Tweeling)	Planetoïde 3200 Phaethon

Genieten voor sterrenliefhebbers

Sterrenkijkers en fans van astronomie zijn steeds opnieuw in de wolken bij het spotten van sterrenregens of meteorenzwermen. Andere mensen dan weer hebben totaal geen weet van de verschijning van de zwermen aan de hemel. De Draconiden-zwerm is het best zichtbaar op donkere plaatsen buiten de stad. De sterrenwachten van België en Nederland volgen elk jaar de Draconiden-meteorenzwerm nauw op. De meteoren lijken te komen vanuit het sterrenbeeld Draco (Draak), vandaar de naam Draconiden.