Messing kneedlegeringen

Er zijn tientallen koper-zink (messing) legeringen. Door toevoeging van één of meerdere legeringelementen worden corrosiebestendigheid, hardheid, treksterkte, verspaanbaarheid etc. beïnvloed. Messing wordt in vele industrieën toegepast wegens zijn corrosievastheid, bewerkbaarheid, uitstekende elektrische- en thermische geleiding en soldeerbaarheid. De courante legeringen hebben we opgenomen met de aanduidingen volgens de Europese normen. De toepassingen, de chemische samenstelling en de mechanische eigenschappen zijn richtwaarden. De precieze waarden dienen per levering door de leveranciers opgegeven te worden, desgewenst met attest.

Microstructuur van gewalst en spanningsarm gegloeid kneedmessing / Bron: Strangerhahaha, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Kenmerkende eigenschappen waar koper-zink kneedlegeringen hun bestaan aan danken

Aantrekkelijke warme kleuren
Goed te verspanen
Koud en warm vervormbaar
Uitstekende warmte geleidbaarheid
Uitstekende elektrische geleidbaarheid
Goede corrosie weerstand
Bestand tegen tegen biologisch (huishoud) afval
Handhaven van mechanische en elektrische eigenschappen bij zeer lage temperaturen

Binair diagram Koper-Zink / Bron: Cdang, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Warm en koud deformatie

Koperlegeringen kunnen afhankelijk van hun chemische samenstelling zowel warm als koud gedeformeerd worden. Bij kouddeformatie neemt door z.g.n. versteviging de trekvastheid en hardheid en dus brosheid toe. Door de versteviging stijgt vooral de strekgrens zodat de ruimte tussen strekgrens en breeksterkte steeds kleiner wordt en tenslotte breuk zonder breukrek plaatsvindt. De taaiheid kan na het verharden door kouddeformatie hersteld worden door gloeien. De hardheden van de koper- zink legeringen duidde men recent nog aan met: halfhard, hard en extra hard (verenhard).

De messing soorten naar hun structuur ingedeeld in twee groepen

Alfa messing

De Koper-zink legeringen met meer dan 61% koper bestaan bij kamertemperatuur uit de goed koudvervormbare alfa mengkristallen die hun vervormbaarheid hebben te danken aan de kubisch vlakken gecenterd atoomrooster (KVR rooster).

Bèta mengkristal---- Alfa mengkristal<BR>
Links kubisch ruimtelijk gecentreerd bèta rooster. Rechts kubisch vlakken gecentreerd alfa rooster / Bron: Alu, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Bèta mengkristal---- Alfa mengkristal
Links kubisch ruimtelijk gecentreerd bèta rooster. Rechts kubisch vlakken gecentreerd alfa rooster / Bron: Alu, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Alfa + bèta messing
De legering met 54-61% koper bestaan bij kamertemperatuur uit een mengsel van alfa en bèta kristallen. Bèta kristallen hebben een kubisch ruimtelijk gecenterd rooster (KRR rooster). De bèta fase is goed warm vervormbaar maar bij kamertemperatuur wegens brosheid minder goed. De legering komt volgens het koper-zink diagram door verwarming in de bèta fase waardoor het goed warm te walsen, te smeden en te extruderen is. Koper- zink legeringen met een alfa+ bèta structuur zijn koud(alfa) en warm(bèta) te deformeren.

Bekende corrosievormen bij messing

Seizoenziekte

Aantasting op de korrelgrenzen veroorzaakt door achtergebleven spanningen. Bij dieptrekken te voorkomen door spanningsarm te gloeien tussen 300 en 320°C. In de negentiende eeuw voorkomend in vochtige warme seizoenen bij patroonhulzen, met soms grote gevolgen.

Pittingcorrosie

Bij koud getrokken messing buis of draad veroorzaakt door kalk- of zout(zeewater) houdend water puntvormige (ook geperforeerd) aantasting als gevolg van plaatselijke galvanische koppels door hoge materiaalspanning door sterke oppervlakkige kouddeformatie. Ook spelen verontreinigingen in het oppervlak bij koud trekken een rol.

Complexe messingsoorten

Veel toegepaste legeringselement naast koper en zink zijn: Si, Al, Sn, Pb, Fe, Mn, Ni. Deze legeringselementen hebben de volgende invloed op de eigenschappen van de complexe messingsoorten:

Aluminium verhoogt de treksterkte en de strekgrens, de corrosievastheid en oxidatieweerstand bij hogere temperatuur. Verbetert de eigenschappen van gietlegeringen, geeft een mooiere giethuid, vermindert bij het gieten de verdamping van zink door de vorming van AL2O3 huid.
Mangaan verhoogt trekvastheid, strekgrens en taaiheid en wordt gebruikt als desoxidatie element bij het smelten van koper-zink legeringen.
IJzer verhoogt treksterkte, strekgrens en taaiheid en wordt, in combinatie met andere elementen, vooral toegevoegd om de duktiliteit te verbeteren.
Tin verhoogt trekvastheid, strekgrens en de corrosieweerstand.
Lood is onoplosbaar in koper en vormt bij een loodgehalte vanaf 0,1 % als lood bolletjes een aparte fase waardoor de bewerkbaarheid verbetert en wordt toegepast voor automatenmessing. Vanaf 0,5% Pb daalt de sterkte van de legering.
Zilver wordt toegepast in zilversoldeer waardoor smeltpunt van de legering verlaagd wordt.

De hardheid van koper-zink legeringen

Bij het produceren van koper-zink legeringen past men verschillende productiemethoden toe, zoals harden door versteviging tijdens koudbewerken, harden door warmtebehandeling, spanningsarm of zachtgloeien. Op deze wijze realiseert men messing met verschillende mechanische eigenschappen bij dezelfde chemische samenstelling.

Aanduiding van de messing kneedlegeringen

Aanduiding op basis van chemische samenstelling

Voorbeeld: CuZn38Pb4. Het koper symbool Cu wordt gevolgd door chemische symbolen van de legeringselementen. Het symbool voor het legeringselement wordt gevolgd door een getal dat de legeringspercentage geeft. De legeringselementen zijn geplaatst in volgorde van aflopend percentage.

Aanduiding van de koper zink kneedlegeringen op basis van een nummer

CW500L - 599L staat voor koper- Zink legeringen
CW600N - 699N staat voor koper - Zink - lood legering
CW700R - 799R staat voor Koper - Zink complexe legering

De legeringsaanduiding op basis van een nummer bestaat uit zes tekens.

Eerste teken is de letter C (Copper) die staat voor koper.
Tweede teken de letter W (wrought) staat voor kneedlegering.
Het drie cijferige getal staat voor een bepaalde legering.
Zesde teken is een letter die staat voor de legeringsgroep

Bij eisen m.b.t. hardheid en treksterkte kan achter of naast de benaming staan HXXX of RXXX.

In HXXX is XXX de minimale hardheid in Brinell (HB) of in Vickers (HV).
In RXXX is XXX de minimale treksterkte in N/mm².

Materiaalkeuze

De messing legeringen overlappen elkaar wat corrosievastheid, koud en warm vervormbaarheid en verspaanbaarheid betreft. De onderlinge verschillen in chemische samenstelling, mechanische eigenschappen en fysische grootheden zijn soms klein. Echter als het om grote aantallen producten gaat is een kleine verbetering van bijvoorbeeld de verspaanbaarheid van grote invloed op de kostprijs van het product. Vaak gaat het om meerdere soorten bewerkingen per product en is men gebaat bij de juiste verhouding tussen de gebruikerseigenschappen.

Indeling van de bases koper- zink kneedlegeringen van de CW500L serie

Groep	Gebruikseigenschappen
CuZn5- CW500L, CuZn10- CW501L, CuZn15, CW502L, CuZn20, CW503L	Zeer goed vervormbaar, elektrotechnische componenten, flexibele buizen hulzen, fraaie kleuren voor sieraden, emailleren goed
CuZn28 - CW504L, CuZn30- CW505L, CuZn33- CW506L	Zeer goed koud te vervormen, dieptreken uitstekend, goed koud te smeden.
CuZn36 - CW507L, CuZn37- CW508L, CuZn40- CW509L	Standaard legeringen voor dieptrekken, forceren, schroefdraad rollen, buigen, solderen prima

Gebruikseigenschappen (plaat) van de koper-zink kneedlegeringen van de CW500L serie

Aanduiding EN	USA	Nummer	Structuur	Soort legering	Gebruikseigenschappen
CuZn5-CW500L	C21000	2.0220	alfa	Kneed	Warmvervorming redelijk, koud vervorming goed, verspanen slecht, zacht- en hardsolderen zeer goed, autogeen lassen goed, vlambooghandlassen slecht, mig lassen redelijk, weerstandlassen goed, mechanisch polijsten zeer goed, elektro- chemisch polijsten goed, galvaniseren zeer goed, badvertinnen zeer goed, Toepassing o.a. onderdelen voor elektrotechniek, kunstnijverheid, emailleren, stootdempers.
CuZn10-CW501L	C22000	2.0230	alfa	kneed	Warmvervorming redelijk. Koudvervorming goed. Verspanen slecht. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen zeer goed. Autogeen lassen goed. Vlambooglassen slecht. Miglassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Electro-chemisch polijsten zeer goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed.
CuZn15-CW502L	C23000	2.0240	alfa	Kneed	Warmvervorming redelijk. Koud vervormen goed. Verspanen redelijk. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen zeer goed. Autogeen lassen goed. Vlambooghandlassen slecht. Miglassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toepassing o.a. bijzonder geschikt voor persen, hameren, prenten en stampen van onderdelen voor elektrotechniek, kunstnijverheid, leidingen, manometers, kokers voor veereenheden.
CuZn20-CW503L	C24000	2.0250	alfa	Kneed	Warmvervorming redelijk. Koud vervormen goed. Verspanen redelijk. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen zeer goed. Autogeen lassen goed. Vlambooglassen slecht. Mig-lassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Bijzonder geschikt voor persen, hameren, prenten en stampen van onderdelen voor elektrotechniek, kunstnijverheid, leidingen, manometers, kokers voor veereenheden. Zwakke neiging tot spanningscorrosie dus spanningsarm gloeien.
CuZn25-CW504L	---	---	alfa	Kneed	Warmvervormen goed. Koudvervormen zeer goed. Verspanen redelijk. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen zeer goed. Autogeen lassen goed. Vlambooglassen slecht. Mig lassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toepassingsvoorbeelden: Persen, klinken, buigen, muziek instrumenten, alle soorten diepgetrokken onderdelen, bladveren, veer onderdelen voor plug-in connectors.
CuZn30-CW505L	C26000	20265	alfa	Kneed	Warmvervormen goed. Koudvervormen zeer goed. Verspanen redelijk. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen zeer goed. Autogeen lassen goed. Vlambooglassen slecht. Mig lassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toegepast voor extreem dieptrekken en koud bewerken.
CuZn33-CW506L	C26800	---	alfa	Kneed	Warmvervormen goed. Koudvervormen zeer goed. Verspanen redelijk. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen zeer goed. Autogeenlassen goed. Vlambooglassen slecht. Wig lassen goed. Mig lassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toepassingsvoorbeelden. Onderdelen voor de electrotechnische industrie, sieraden, diepgerokken en gestanste onderdelen.
CuZn36-/CW507L	C27200	2.0335	alfa	Kneed	Warmvervormen goed. Koudvervormen zeer goed. Verspanen redelijk. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen goed. Autogeen lassen goed. Vlambooglassen slecht. Wig lassen redelijk. Mig lassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Electro-chemisch polijsten goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toepassings voorbeelden: vervaardiging van buizen, profielen, diepgetrokken onderdelen.
CuZn37-CW508L	C27400	2.0321	alfa	Kneed	Warmvervormen goed. Koudvervormen zeer goed. Verspanen redelijk. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen goed. Autogeen lassen goed. Vlambooglassen slecht. Wiglassen redelijk. Mig lassen redelijk. Weerstandlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten goed. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toepassingsvoorbeelden: Walsen, draadrollen, reliefdrukken en buigen. Buizen, profielen en diepgetrokken onderdelen. Veel gebruikte legering voor koud dieptrekken en koud persen.
CuZn40-CW509L	C28000	2.0360	alfa+beta	Kneed	Warmvervormen zeer goed (625°C-800°C). Koudvervormen redelijke. Verspanen redelijk (40% van de draaikwaliteit CuZn35.5Pb3). Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen goed.Autogeen lassen goed. Vlambooglassen slecht. Wig lassen redelijk. Mig lassen redelijk. Weerstanlassen goed. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten redelijk. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toepassingsvoorbeelden:Fittings, sloten, condensors, fittings voor druktanks, stampwerk, niet geschikt voor dieptrekken.
CuZn42-CW510L	---	---	alfa+beta	kneed	Goed warmvervormbaar. Redelijke verspaanbaarheid. Geschikt voor voor de gasindustrie wegens minimale risico van vonkvorming.

Richtwaarden (plaat) voor de chemische samenstelling van de koper-zink kneedlegeringen van de serie CW500L

Messing	Cu%	Al% max	Pb% max	Ni% max	Sn% max	Fe% max	Zn%	Andere % totaal max
CuZn5-CW500L	94-96	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0.1
CuZn10-CW501L	89-91	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0,1
CuZn15-CW502L	84-86	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0,1
CuZn20- CW503L	79-81	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0,1
CuZn25-CW504L	71-73	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0,1
CuZn30-CW505L	69-71	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0,1
CuZn33-CW506L	66-68	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0,1
CuZn36-CW507L	63,5-65,5	0,02	0,05	0,3	0,1	0,05	rest	0,1
CuZn37-CW508L	62-64	0,05	0,1	0,1	--	0,1-0,3	rest	0,1
CuZn40-CW509L	59,5-61,5	0,05	0,2	0,3	--	0,2-0,3	rest	0,2
CuZn42-CW510L	57-59	0,05	0,2	0,02	0,3	0,3	rest	0,2

Richtwaarden voor mechanische eigenschappen (plaat) van de koper-zink kneedlegeringen van de serie CW500L

Messing	Toestand	Treksterkte N/mm2	0,2%strekgrens N/mm2	rek% (A50mm)	Hardheid HV
CW502L	R260H055	260-310	ca 170	36-45	55-85
CW502L	R300H085	300-370	Ca 150	16-25	85-115
CW502L	R350H105	350-420	ca 250	4-12	105-135
Messing	Toestand	Treksterkte	0,2%strekgrens	rek% (A50mm)	Hardheid HV
CW505L	R270H055	270-350	ca 160	40-50	55-90
CW505L	R350H095	350-430	ca 170	21-33	95-125
CW505L	R410-H120	410-490	ca 260	9-15	120-155
Messing	Toestand	Treksterkte	0,2%strekgrens	rek% (A50mm)	Hardheid HV
CW508L	R300H055	300-370	ca180	38-48	55-95
CW508L	R350H095	350-440	ca 170	19-28	95-125
CW508L	R410H120	410-490	ca 300	8-12	120-155
CW508L	R480H150	480-560	ca 430	3	150-180
CW508L	R550H170	>550	ca 500	---	>170
Messing	Toestand	Treksterkte	0,2%strekgrens	rek% (A50mm)	Hardheid HV
CW509L	R340H085	340-420	<240	33-43	85-115
CW509L	R400H110	400-480	>240	15-25	110-140
CW509L	R470H140	>470	>290	6-12	>140

Koper-zink-lood legeringsgroepen globale indeling naar geschiktheid voor een bewerking

Massa draaiwerk (automaten messing) / Bron: Arthurrh, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Legeringen met zwaar de nadruk op verspanen
CuZn36Pb3 CW603N
CuZn38Pb4 CW609N
CuZn39Pb0,5 CW610N
CuZn39Pb1 CW611N
CuZn39Pb3 CW614N
CuZn40Pb2 CW617N

Legeringen met nadruk op verspanen en warmpersen

CuZn39Pb2 CW612N
CuZn40Pb1Al CW616N
CuZn40Pb2 CW617N

Legering met lichte nadruk op verspanen en kouddeformatie

CuZn35Pb1 CW600N
CuZn35Pb2 CW601N
CuZn37Pb2 CW606N
CuZn38Pb1 CW607N
CuZn38Pb2 CW608N

Legering met nadruk op weerstand tegen ontzinking

CuZn36Pb2As CW602N

Legeringen met nadruk op hogere mechanische eisen

CuZn31Si1-CW708R
CuZn35Ni3Mn2AlPb- CW710R
CuZn37Mn3Al2PbSi- CW713R
(CuZn37Mn2Al1FePb)
(CuZn36Mn3Al2SiPb)
(CuZn36Mn3Al2Si)

Speciale legeringen

CuZn40Pb2Al- CW618N
CuZn41Pb1Al- CW620N
CuZn40Mn2Fe1- CW723R
CuZn40Mn1Pb1- CW720R

Gebruikseigenschappen van Koper-zink-lood kneedlegeringen (staf, buis, draad) van de serie CW600N

Aanduiding EN	USA	Nummer	Gebruiks eigenschappen
CuZn35Pb1- CW600N	C34000	2.0331	Warmvervormen goed. Koudvervormen goed (Uitstekent koud te profieleren). Verspanen zeer goed. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeen lassen slecht. Vlambooglassen slecht. Mig lassen slecht. Weerstandlassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten slecht. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed.Goede corrosieweerstand. waterbestendig en bestand tegen veel organische vloeistoffen. Toepassing o.a. voor schroeven en bouten en voor onderdelen voor de fijnmechanische industrie. Meest toegepaste messing als de nadruk op verspanen ligt.
CuZn35Pb2- CW601N	C34200	---	Warmvervormen goed. Koudvervormen goed.(Zachtgloeien 450-650oC. Spanningsarm gloeien 200-300oC. Verspanen zeer goed (80% van automaten messing CuZnPb3). Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeen lassen slecht. vlambooghandlassen slecht. Mig lassen slecht. Weerstand lassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten slecht. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Veel toegepast voor onderdelen die naast verspaning ook koud bewerkt worden.
CuZn36Pb2As-CW602N	---	---	Goede corrosievastheid. Goede sterkte en taaiheid. Redelijk verspaanbaar (75% van automatenkwaliteit). Goed warm en koud te vervormen. Goede weerstand tegen ontzinking Toepassing o.a.voor water fittings (ook in zwak zure of alkalische vloeistoffen).
CuZn36Pb3- CW603N	C35600	2.0375	Warmvervormen goed. Koudvervormen goed. Verspanen zeer goed. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeen lassen slecht. Vlambooghandlassen slecht. Miglassen slecht. Weerstandlassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektrochemisch polijsten slecht. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Toepassing o.a. moeren, bouten, schroeven, bussen, lagers, pennen, ringen.
CuZn37Pb2- CW604N	C33500	2.0332	Uitstekend koud te bewerken. Redelijk verspaanbaar. Geschikt voor onderdelen die koud bewerkt worden en minder verspaand. Bestand tegen gangbare organische stoffen. Spanningen laag houden i.v.m. scheuren door spanningscorrosie.
CuZn37Pb1- CW605N	C35000	---	Toepassingsvoorbeeld: Elektronische contacten en connectoren wegens gunstige combinatie van bewerkbaarheid en koudvervormbaarheid. Warmtewisselaars en cilinders.
CuZn37Pb2-CW606N	C35300	---	Buisvormige componenten. Onderdelen beperkt vervormd. Mechanisch gegraveerwerk. Goed verspaanbaar met verbeterd koud taaiheid. Geschikt voor koudvervorming en klinken)
CuZn38Pb1- CW607	C35000	---	Combineert goede koudbewerking met goede verspaanbaarheid. Bestand tegen aantasting door organische stoffen. Materiaal spanning laag houden vooral in warm zuur water en in ammoniak omgeving in verband met spanningscorrosie.
CuZn38Pb2 - CW608N	C37700	2.0371	Warmvervormen zeer goed. Koudvervormen redelijk. Zeer goed verspaanbaar (90% van messing automatenkwaliteit). Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeen lassen slecht. Vlambooghandlassen slecht. Mig lassen slecht. Weerstandlassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten slecht. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed.
CuZn38Pb4 - CW609N	---	---	Uitstekende verspaanbaarheid. Slecht koud vervormbaar. (Voor de hoogste eisen m.b.t. de verspaning moeten de legeringen CuZn39Pb3 en CuZn38Pb4 worden gebruikt. De 3% lood legering heeft een betere koudevervormbaarheid dan de 4% lood legering en kan worden gekartelde.
CuZn39Pb0,5- CW610N	C36500	2.0372	Goed te verspanen. Geschikt voor het koud bewerken. Zeer geschikt voor koud buigen. Goede compromis tussen geschiktheid voor smeden, schroefdraadsnijden en koudvervormen.
CuZn39Pb1- CW611N	---	---	Goed te verspanen. Koud bewerken goed
CuZn39Pb2 - CW612N	C37700	2.0380	Zeer goed warmvervormbaar (650-800oC), koudbewerking beperkt tot 25% vervorming tussen de gloeiprocessen. Verspanen zeer goed. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeen lassen slecht. Vlambooghandlassen slecht. Mig lassen slecht. Weerstandlassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten slecht. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed. Zachtgloeien 450-600oC. Spanningsarmgloeien 200-350oC.
CuZn39Pb3 - CW614N	---	2.0401	Warmvervormen zeer goed. Koudvervormen slecht (het metaal kan worden gekarteld). Verspanen zeer goed.(legering voor verspaning op automaten) Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeenlassen slecht. Vlambooghandlassen slecht. Mig lassen slecht. Weerstandlassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Electro-chemisch polijsten slecht. Gavaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed.
CuZn40Pb2 - CW617N	C37700	2.0402	Warmvervormen zeer goed. Koudvervormen slecht. Verspanen zeer goed. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeenlassen slecht. Vlambooghandlassen slecht. Mig lassen slecht. Weerstandlassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten slecht. Gavaniseren goed. Badvertinnen zeer goed.Vaak gebruikt voor warm persen).
CuZn43Pb2- CW623N	---	2.0410	Warmvervormen zeer goed. Koudvervormen slecht. Verspanen zeer goed. Zachtsolderen zeer goed. Hardsolderen redelijk. Autogeenlassen slecht. Vlambooghandlassen slecht. Mig lassen slecht. Weerstandlassen redelijk. Mechanisch polijsten zeer goed. Elektro-chemisch polijsten slecht. Galvaniseren zeer goed. Badvertinnen zeer goed.

Richtwaarden chemische samenstelling van de koper-zink-lood kneedlegeringen (staf,buis,draad) van de serie CW600N

Messing	Cu%	Al% max	Pb%	Ni% max	Sn% max	Fe% max	Zn%	Andere% totaal
CuZn35Pb1 CW600	62/64	0,05	0,8-1,6	0.3	0,1	0,1	rest	0,1
CuZn35Pb2 CW601N	62/63,5	0,05	1,6-2,5	0,3	0,1	0,1	rest	0,1
CuZn36Pb3 CW603N	60/62	0,05	2,5/3,5	0,3	0,2	0,3	rest	0,2
CuZn37Pb2 CW606N	61/62	0,05	1,6/2,5	0,3	0,2	0,2	rest	0,2
CuZn38Pb1 CW607N	60/61	0,05	0,8/1,6	0,3	0,2	0,2	rest	0,2
CuZn38Pb2 CW608N	60/61	0,05	1,6-2,5	0,3	0,2	0,2	rest	0,2
CuZn38Pb4 CW609N	57/59	0,05	3,5/4,2	0,3	0,3	0,3	rest	0,2
CuZn39Pb0,5 CW610N	59/60,5	0,05	0,2/0,8	0,3	0,2	0,2	rest	0,2
CuZn39Pb1 CW611N	59/60	0,05	0,8/1,6	0,3	0,2	0,2	rest	0,2
CuZn39Pb2 CW612N	59/60	0,05	1,6/2,5	0,3	0,3	0,3	rest	0,2
CuZn39Pb3 CW614N	57/59	0,05	2,5/3,5	0,03	0,3	0,3	rest	0,2
CuZn40Pb2 CW617N	57/59	0,05	1,6/3,0	0,3	0,3	0,3	rest	0,2
CuZn41Pb1 CW620N	57/59	0,05	0,8/1,6	0,3	0,3	0,3	rest	0,2
CuZn43Pb2 CW623N	55/57	0,05	1,6/3	0,3	0,3	0,3	rest	0,2

Richtwaarden voor de mechanische eigenschappen van de koper-zink-lood legering (staf, buis,draad) van de serie CW600

-----	Toestand	Treksterkte N/mm2	0,2 Strekgrens N/mm2	Rek % Lo=50	Hardheid HV
CuZn35Pb1 CW600N	R290(H060) R370(H110) R440(H140)	290-370 370-440 440-540	200 max. 200min. 370min.	40 19 5	60-110 110-140 140-170
CW601N	R370 R440	370 440	180-250 340	25-30 14	---
CW603N	R360 R400	360 400	180 250	20 12	90 120
CW606N	R290 R440	290 440	200 370	50 12	60-110 140-170
CW607N	R380 R410	380 410	160 250	20 15	90 120
CW608N	R340 R400	340-420 400-480	240 200	43 23	75-100 110-140
CW609N	R380 R430	380 430	160 250	18 10	90 120
CW610N	R340 R400	340-420 400-480	240 200	43 23	75-110 110-140
CW611N	R380 R410	380 410	160 250	20 15	90 120
CW612N	R360 R490	360 490	270 420	40 9	90-120 150-180
CW614N	R380 R430	380 430	160 250	18 10	90 120
CW617N	R380 R430	380 430	160 250	18 10	90 120
CW620N	---	Ca 545	ca 230	ca 25	135 HB
CW623N	R480H130 R430H110	480 430	330 200	5 15	130HB 110 HB

Richtwaarden physische eigenschappen van de koper-zink-lood legeringen van de CW600N serie

Eigenschap	Smeltpunt °C	Soortelijk gewicht g/cm3	Specifieke warmte	Warmte geleiding W/moK	Uitzettings coefficient 10-6/K	Elektrische geleiding MS/m	Electrische weerstand Ohm.mm2/m	Elasticiteits modules KN/mm2
CW600N	910	8,43	377	117	20,7	26%IACS	0,066	106
CW601N	---	8,46	---	116	20,4	14,7 (25%IACS)	---	105
CW603N	---	8,5	---	100	20,6	13 (22%IACS)	---	102
CW606N	885	8,45	---	105	20,4	14,6 (25% IACS)	---	105
CW607N	885-900	8,4	---	120	21	---	64	98
CW608N	---	8,44	---	109	20,4	14 (24%IACS)	---	102
CW609N	885-900	8,4		---	113	20,9	26%IACS	98
CW610N	885-900	8,4	---	120	21	---	0,064	98
CW611N	920	8,41	---	121	20,9	26%IACS	---	97
CW612N	---	8,43	---	109	21,1	14 (24,1%IACS)	---	96
CW614N	---	8,46	---	113	21,4	14,6 (25%IACS)	---	96
CW617N	---	8,43	---	113	21,1	14,9 (25%IACS)	---	96

Gebruikseigenschappen van Komplexe koper-zink kneedlegeringen van de serie CW 700R

Aanduiding	USA	Nummer	Gebruikseigenschappen
CuZn28Sn1As - CW706R	--	2.0470	Goed koudvervormbaar. Goed corrosiebestendig. Bestand tegen huishoudafvalwater. Bestand tegen ontzinking. Grotere corrosieweerstand in zeewater. In spanningsarme toestand ongevoelig voor spanningscorrosie en spanningsscheuren. Toepassing o.a. Pijpen en platen voor condensors en warmtewisselaars, jachtbeslag, scheepsbeslag en zeewaterleidingen.
CuZn30As0,04 - CW707R	---	---	Goed koudvervormbaar d.m.v. dieptrekken, persen, klinken, buigen. Goed soldeerbaar. Toepassing o.a diepgetrokken onderdelen, instrumenten, allerlei soorten hulzen, veer elementen.
CuZn31Si1- CW708R	---	2.0490	Verspaanbaarheid redelijk (40% van automatenmessing. Autogeenlassen redelijk, vlambooghandlassen redelijk. WIG-lassen goed. MIG-lassen goed. Weerstandlassen goed. Zachtsolderen slecht. Hardsolderen slecht. Mechanisch polijsten goed. Elektrolytisch-chemisch polijsten slecht. Galvaniseren redelijk. Badvertinnen slecht. Koud vervormen redelijk (vervormingsgraad tussen het gloeien max. 15 %) Warmvervorming zeer goed (600 bis 700 °C). Zachtgloeien 500 bis 650 °C. Spanningarm gloeien 350 bis 450 °C. Toepassingen o.a. Lagermateriaal voor lagerbussen, glij-elementen, konstruktiedelen voor maschines en automobielen, klepgeleiders, onderdelen voor versnellingsbak, Zuigerringen, zuigerveren, condensor- en oliekoelleidingen, gesmede onderdelen, warm geperste onderdelen, leuning- en raamprofielen, bevestigingsmateriaal
CuZn35Ni3Mn2AlPb-CW710R	--	--	Constructiemateriaal, goed warmvervormbaar, middelmatig tot hoge trekvastheid, redelijk zeewaterbestendig, verspanen redelijk. Toepassing o.a. apparatenbouw, scheepsbouw.
CuZn36Pb2Sn1- CW711R	---	---	Warmvervormen goed, koudvervormen slecht, verspanen goed(70% van automatenmessing), slijtvast, hoge vermoeidheidsgrens, weerstand tegen spanningsscheuren en vreten. toepassing o.a.: bevestigingsmiddelen, kleppen, schroeven, gedraaide en gefreesde onderdelen, scheeps- en jachtbeslag
CuZn36Sn1Pb -CW712R	---	---	Goede weerstand tegen corrosie in zeewater. Uitstekend warm vervormbaarheid.(werktemperatuur 650-750 ° C). wegens behoud van eigenschappen bij zeer lage temperaturen.Uitstekend koudvervormen, verspaanbaarheid redelijk (40 % van automatenmessing). Zachtgloeien 450-600 ° C. Spanningsarmgloeien 225-325 ° C. Solderen goed. Autogeen lassen goed, vlambooghandlassen redelijk, weerstandlassen redelijk. Toepassing o.a. onderdelen voor de scheepsvaart, warmtewisselaars, bouten, moeren, klinknagels, scheepsbeslag en bevestigingsmaterialen voor licht corrosieve millieu.
CuZn37Al2Mn3PbSi -CW713R	C67420	2.0550	Autogeenlassen redelijk, vlambooghandlassen redelijk, WIG-lassen goed, MIG-lassen goed, weerstandlassen goed, zachtsolderen slecht, hardsolderen slecht, Mechanisch polijsten zeer goed, elektro-chemisch polijsten slecht, galvaniseren redelijk, badvertinnen slecht, koud vervormen redelijk (koudvervorming tussen het gloeien max. 15 %), warmvervormen zeer goed (600 - 700 °C), zachtgloeien (500 - 650 °C). Spanningsarm gloeien (350 - 450 °C), verspanen redelijk, goed bestand tegen atmosferische corrosie, grote slijtweerstand, goede glijeigenschappen, weerstand tegen weersinvloeden, grote weerstand tegen ontzinking, bestand tegen licht agressief water, gassen en olie. Toepassings voorbeelden: Hulzen, schuifregelaars, onderdelen voor machines en voertuigen, klepgeleiders.0nderdelen van tandwielkasten, zuigerveren, condensor koelleidingen, gesmede onderdelen, gereedschap, warmgeperste onderdelen, profielen voor leuningen en ramen, bevestigingsmaterialen
CuZn37Pb1Sn1- CW714R	---	---	Legering waaraan tin en lood is toegevoegd. Tin voor verbetering corrosievastheid en weerstand tegen zeewater aantasting en andere lichte corrosieve stoffen. Lood voor betere goede verspaanbaarheid. Warmvervormen goed.
CW717R	---	---	Gemiddelde sterkte. Goed warm vervormbaar. Zeewaterbestendig. Toepassing o.a. apparatenbouw, pijpenplaten voor condensors en warmtewisselaars, boot- en jachtbeslag, schroefassen.
CuZn39Mn1AlPbSi -CW718R	---	---	Constructiemetaal met gemiddelde sterkte en hogere taaiheid. Goed bestand tegen weersinvloeden. Goed voor glijdende onderdelen, silicium en mangaan geven goede slijtage weerstand. Toepassing o.a.tandwielkast onderdelen, condensorpijpen, pijpplaten en andere onderdelen voor warmtewisselaars en onderdelen voor olieraffinaderijen en elektriciteitscentrales.
CuZn39Sn1- CW719R	C46400	---	Grote sterkte, corrosiebestendig, gebruikt in maritieme industrie wegens sterkte en corrosieweerstand. Toevoeging van tin verbetert weerstand tegen corrosie en tegen ontzinking in zout water. Goed te solderen. Toepassing o.a. scheepsbeslag, precisie-apparatuur aan boord, schroefas, vliegtuigonderdelen, warmte-wisselaars, raket onderdelen, sanitair kraanwerk, elektrische uitrusting, sierbouwbeslag
CuZn40Mn1Pb1 -CW720R	---	---	Warmvervormen goed, koudvervormen slecht, verspanen goed, zachtsolderen zeer goed, hardsloderen redelijk, autogeen lassen slecht, vlambooghandlassen slecht, wig lassen slecht, mig lassen slecht, weerstand lassen redelijk, mechanisch polijsten zeer goed, elektrochemisch polijsten slecht, galvaniseren slecht, dompel vertinnen redelijk, medium streksterkte, goede glijeigenschappen met weerstand tegen vastlopen, toepassing o.a. warmgeperste producten, kleppen, kogellager kooien.
CuZn40Mn1Pb1AlFeSn- CW721R	---	---	Warm vervormen goed, goed smeedbaar, hoge sterkte, zeer goede glij-eigenschappen, goede weerstand tegen weersinvloeden. Koud vervormen beperkt. Verspanen slecht (30% van automatenmessing). Autogeen lassen redelijk.Solderen goed. Vlambooghandlassen redelijk. Weerstandlassen goed. Toepassingvoorbeelden: zwaarder belaste onderdelen in de architektuur, bouw onderdelen voor hoge druk, bijv. ondersteuningen voor ondergrondse mijnbouw, kleppen en klepstelen, fittingen, scheepvaart onderdelen.
CuZn40Mn1Pb1FeSn- CW722R	---	---	Gaskleppen en fittingen. Bevestigingsmaterialen. Versnellingen. Zware elektrische aansluitingen. Transmissie componenten. Jachtbeslag. Veiligheidgereedschap (vonkvrij) Siersmeedwerk.
CuZn40Mn2Fe1-CW723R	---	---	Warmvervormen goed, gemiddelde mechanische eigenschappen. Goed zacht- en hardsoldeerbaar. Gemiddelde sterkte. Verspaanbaarheid redelijk. Weersbestendig. Toepassing in apparatenbouw, architektuur, Kunstsmeedwerk.Hydraulische en elektrotechnische industrie. Produkten warmgeperst in matrijzen

Richtwaarden voor de chemische samenstelling van koper-zink legeringen van de komplexe CW700 serie

Messing	Cu	Al	Pb	Ni	Mn	Si	Mg	Sn	Fe	Zn	andere totaal %
CuZn31Si1 CW708R	66 70	---	0,8m	0,5m	---	0,7 -1,3	---	---	0,4m	rest	0,5
CuZn35Ni3Mn2AlPb CW710R	58 60	0,3 1,3	0,2 0,8	2 3	1,5 2,5	0,1m	---	0,5m	0,5m	rest	0,3
CuZn36Pb2Sn1 CW711R	59,5 61,5	---	1,3 2,2	0,3m	---	---	---	0,5 1,0	0,1m	rest	0,2
CuZn36CSn1Pb CW712R	61-63	---	0,2-0,6	0,2m	---	---	---	1-1,5	0,1m	rest	0,2
CuZn37Al2PbSi CW713R	57 59	1,3 2,3	0,2 0,8	1,0m	1,5 3,0	0,3 1,3	---	---	---	rest	0,3
CuZn37Pb1Sn1 CW714R	59 61	---	0,4 1,0	0,3m	---	---	---	0,5 1,0	0,1m	rest	0,2
CuZn39Mn1AlPbSi CW718R	57-59	0,3-1,3	0,2-0,8	0,5m	0,8-1,8	0,2-0,8	---	0,5m	0,5m	rest	0,3
CuZn39Sn1 CW719R	59-61	---	0,2m	0,2m	---	---	---	0,5-1,0	0,1m	rest	0,2
CuZn40Mn1Pb1 CW720R	57-59	0,2m	1-2	0,6m	0,5-1,5	0,1m	---	0,3m	0,3	rest	0,3
CuZn40Mn1Pb1AlFeSn CW721R	57-59	0,3-1,3	0,8-1,6	0,3m	0,8-1,8	---	---	0,2-1,0	0,2-1,2	rest	0,3
CuZn40Mn1Pb1FeSn CW722R	56,5 58,5	0,1m	0,8 1,6	0,3m	0,8 1,8	---	---	0,2 1,0	0,2 1,2	rest	0,3
CuZn40Mn2Fe1 CW723R	56,5 58,5	0,1m	0,5m	0,6m	1 2	0,1m	---	0,3m	0,5 1,5	rest	0,1

Richtwaarden voor de mechanische eigenschappen van de komplexe koper-zink legeringen van de CW700R serie

Messin	Toestand	Treksterkte N/mm2	0,2%Strekgrens N/mm2	Rek A50mm %	Hardheid HB
CuZn31Si1- CW708R	R460 R530-	460- 530	250- 330-	22 12	115-145 140min-
CuZn35Ni3Mn2AlPb- CW710R	R490 R550	490 550	300 400	20 10	120-150 min 150
CuZn36Pb2Sn1-CW711R	R370 R410	370 410	220 250	22 18	110 125
CuZn36C?Sn1Pb-CW712R	R340 R460	340 460	170 340	30 12	80-120 min 120
CuZn37Al2PbSi - CW713R	R540 R570	540 570	280-300	15 12	150 150
CuZn37Pb1Sn1-CW714R	R370 R410	370 410	220-250	22 18	110 125
CuZn39Mn1AlPbSi-CW718R	R440	440	200	12-	min100
CuZn39Sn1-CW719R	R400	400	200	18	110
CuZn40Mn1Pb1 CW720R	R390 R440	390 440	200 250	20 18	110 120
CuZn40Mn1Pb1AlFeSn CW721R	R450 R520	450 520	220 290	16 12	130 150
CuZn40Mn1Pb1FeSn CW722R	R450 R520	450 520	220 290	16 12	130 150
CuZn40Mn2Fe1-CW723R	R460 R540	460 540	270 320	20 8	110-140 150

Note:
1 N/mm2 = 1 MPa.
1 kN/mm² = 1GPa

© 2014 - 2021 Custor, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.

Gerelateerde artikelen

Hoe onderscheidt men messing van bronsMessing en brons zijn koperlegeringen – met koper als basiselement. Messing en brons lijken veel op elkaar. Hoe toon je…

Zamak gietlegeringen, eigenschappen en toepassingenHet honderd jaar geleden ontwikkelde zamak is een groep non-ferro zinklegeringen met als hoofdcomponent zink, daarnaast…

Nieuwzilver ofwel hotelzilver, alpaca en nikkelzilverNieuwzilver is een zilverkleurige legering van koper, zink en nikkel. Andere ingeburgerde namen voor nieuwzilver zijn: h…

Hoe moet je zacht solderen en hard solderen?Solderen is het verbinden van metalen door middel van een smolten metaal of legering met een lager smeltpunt. Er zijn ve…

De huidige rol van robots in de samenlevingRobots hebben de afgelopen decennia langzaamaan een grote positie ingenomen in de samenleving in veel welvarende landen.…

Zonne-energie als energievormEr wordt tegenwoordig al veel gebruik gemaakt van zonne-energie. Mensen hebben zonnepanelen op hun daken en denk bijvoor…

Bronnen en referenties

Inleidingsfoto: Baral, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
http://www.kupferinstitut.de/symposium/media/pdf/GenormteKupferwerkstoffe.pdf
(KME Germany AG &Co KG) http://www.kme.com/assets/uploads/oldkme/file/Brochure/2009/ind-rolled/ handout_de.pdf
http://www.otto-Fuchs.com/Fileadmin/userupload/images/pdf/FuchsWICuGB Scr.pdf
http://www.kupferinstitut.de/front_frame/front_content.php?parent=1&client=1&lang=1&idside=537&idcat=171&sid=79b0f67241a
http://www.hamel.nl/Files/File/documentatie/Messing.pdf
http://www.mcbboek.nl/MCB_h08/Technische_gegevens_van_diverse_non-ferro_legeringen.htm
http://www.elcas.nl/messing
http://www.basic-start.nl/tabellen/koperkoperlegering.htm
http://www.metel.nl/messing
http://hemimex.nl/page/messing_eigenschappen/
://www.ldmbrass.com/nl/alloys/0-0-300/httpAlloys.htm?menu=4&KeepThis=true
Afbeelding bron 1: Strangerhahaha, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Afbeelding bron 2: Cdang, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Afbeelding bron 3: Alu, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Afbeelding bron 4: Arthurrh, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Custor (173 artikelen)
Laatste update: 23-02-2017
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Techniek
Bronnen en referenties: 16

Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.