De hardheidsschaal van Mohs

De hardheidsschaal van Mohs We vergelijken de hardheid van vaste stoffen door met de ene stof op de andere te krassen. Hierop is de hardheidsschaal van Mohs gebaseerd. Friederich Mohs (29 januari 1773 - 29 september 1839) stelde in 1812 een reeks op van tien mineralen met oplopende hardheid. Ieder mineraal in de hardheidsschaal heeft een naam en een nummer. Mineraal met hardheid 1 is het zachtst en mineraal met hardheid 10 het hardst. Een materiaal met een hoger nummer kan krassen maken in een materiaal met een lager nummer.

Het begrip hardheid

De hardheid van een materiaal is de weerstand die dit materiaal biedt tegen blijvende vervorming. De hardheidsschaal van Mohs is een schaal van 1 tot 10, die de relatieve hardheid van een mineraal aangeeft, d.w.z. de hardheid t.o.v. van de hardste mineraal diamant. De meting wordt verricht met een sclerometer.

Mohs' hardheidschaal in de Mineralogy & Gemmology

Gemmology of edelsteenkunde is de leer van de edelstenen en halfedelstenen, een geowetenschap, een afdeling van de mineralogie. Een snelle eenvoudige hardheidstest in het veld is handig voor mineralogen. Hoewel voor toepassing op edelstenen eigenlijk te destructief is, wordt Mohs hardheidstest wel gebruikt op ruwe edelsteen.

Sclerometer

Sclerometer volgens afbeelding 2 (Grieks skleros betekent "hard") is het instrument waarmee de mineraloloog de hardheid van materialen kan meten volgens de hardheidsschaal van Mohs. Met het toestel wordt een steeds grotere druk via een diamanten punt op het te testen oppervlak uitgeoefend. De druk waarbij er een kras ontstaat, is evenredig met de hardheid.
De eenvoudigste Mohs hardheidsmeter is een setje speciale "kraspennen". Men begint met de pen met de laagste nummer (zachtste punt) en steeds een punt hoger (harder) totdat een kras ontstaat, dat is dan de hardheid van het mineraal.

Overzicht hardheid van mineralen op bases van hardheidsschaal Mohs

Hardheid Mohs Standaard mineraal volgens afbeelding 1VoorbeeldBewerking en toelichtingBenadering
hardheid Brinel
1TalkChinese en Braziliaanse speksteenEen steen met hardheid 1 maakt op papier een streep. Zachtste mineraal is met elk ander materiaal krasbaar3
2GipsZimbabweze en Keniaanse speksteen Bij hardheid tot 2,5 maakt de vingernagel een kras op het mineraal. Tot en met hardheid 2 is het mineraal te bewerken met beitel en vijl 12
3CalcietKalksteen, opaal, marmer, mergelEen koperen munt krast op steen met hardheid tot 3,5. De steen kan bewerkt worden met mes, vijl en beitel 53
4FluorietKalksteen, opaal, serpentijn, kobalt, marmerGlas of een spijker krast in steen tot hardheid 5,5. Vanaf hardheid 3 t/m 5 is steen bewerkbaar met gehard staal64
5Apatiet (tandglazuur, hardste stof in ons lichaam)Kalksteen, opaal, serpentijn Glas of een spijker krast in steen tot hardheid 5,5. Vanaf hardheid 3 t/m 5 is steen bewerkbaar met gehard staal137
6Orthoklaas(soort veldspaat) Jade, graniet, basalt, arduin Het mineraal is met mes of vijl nauwelijks te krassen. Voor een mineraal met hardheid 5 t/m 6,5 is hardmetaal nodig 147
7Kwarts (bergkristal)Jade, graniet, lepidoliet, sodalietHardheid 7 zijn half edelstenen, te bewerken met hardmetaal, de half edelsteen krast glas, staal, koper 178
8TopaasVerdietTopaas krast kwarts. Mineralen met hardheid hoger dan 7 noemt men edelstenen304
9KorundBekend als variateiten van saffier en robijnMet korund kan men op kwarts krassen 667
10DiamantDiamantenAlleen met diamant te bewerken1500

Ter oriëntatie de Mohs hardheid van enkele bekende materialen

MateriaalAluminiumZwavelHoutGoudZilverKoperIJzerZink
oxide
NikkelMenselijke tandenAluminium-
oxide
Mohs
hardheid
2,51,5-2,52-32,5-32,5-32,5-34-54,5 558,5-9
© 2014 - 2024 Custor, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hardmetaal(widia): Eigenschappen en toepassingenHardmetaal(widia): Eigenschappen en toepassingenHardmetaal bestaat voor circa driekwart uit carbiden en voor een kwart uit een matrix van meestal kobalt. Hardheid en sl…
De diamant, koning der edelstenenDe diamant, koning der edelstenenDe diamant met zijn verblindende, nooit tanende schoonheid en zijn eeuwigdurende waarde behoort tot de meest bekende, me…
De 4 C's van diamantDe 4 C's van diamantOm de kwaliteit van een diamant te bepalen maakt men gebruik van de 4 C's van diamant: Carat, Colour, Clarity en Cut. De…
Welke bodemschatten bevat onze aardeOnze aarde bevat allerlei bodemschatten. In de diepte, in de aardkorsten, vinden we veel mineralen, ertsen, aardolie, aa…

Nikkel-Koper legering Monel: Eigenschappen en toepassingenNikkel-Koper legering Monel: Eigenschappen en toepassingenMonel is niet magnetische nikkel-koper legering die zijn toepassingen te danken heeft aan zeer goede mechanische eigensc…
Thorium: Het elementThorium: Het elementThorium, genoemd naar Thor de god van de donder, is in 1828 ontdekt door de Zweed Jöns J Berzelius. Thorium is goedkoper…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Josef Kriehuber, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • http://andy321.proboards.com/thread/62933/identifying-rocks
  • http://www.aliexpress.com/popular/pencil-hardness-test.html
  • http://24carat.co.uk/hardnessmohsscaleframe.html
  • http://constanceinthegiantjewelrybox.com/
Custor (173 artikelen)
Laatste update: 31-01-2017
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Techniek
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.