De voorzitter van de vereniging

Vrijwel altijd kent elke vereniging een voorzitter. Artikel 2:38 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW) zegt daarover: "Tenzij de statuten anders bepalen, treden de voorzitter en de secretaris van het bestuur of hun vervangers, als zodanig ook op bij de algemene vergadering". Uit deze bepaling blijkt wel dat er statutair ook nog voor een andere constructie gekozen kan worden, maar in de praktijk zal het zo zijn dat bijna iedere vereniging een voorzitter heeft. De wet geeft slechts op enkele punten de bevoegdheden en de taken van de voorzitter aan. Het kan verder nog zo zijn dat ook de statuten en reglementen van de vereniging daarover zwijgen. Toch staat een voorzitter dan niet met bijna lege handen. Bij verenigingen bestaat veelal een redelijke consensus over de taken en bevoegdheden van de voorzitter. Deze zijn gevormd door gewoonte binnen de verenig(en).

Wie kiest de voorzitter?

In artikel 2:37 lid 7 zegt de wetgever: Tenzij de statuten anders bepalen wijst het bestuur uit zijn midden een voorzitter, een secretaris en een penningmeester aan.

Deze bepaling wordt door verenigingen niet veel overgenomen. Veelal bepalen de statuten dat zowel de voorzitter, de secretaris als de penningmeester worden gekozen door de leden omdat de algemene vergadering op de invulling van deze functies invloed wenst te hebben. Er zijn maar weinig verenigingen waarin men de functieverdeling aan het bestuur overlaat. Een rechtstreeks door de algemene vergadering gekozen voorzitter vergroot niet alleen de invloed van de leden op de keuze van de voorzitter. Ook de voorzitter krijgt namelijk het rechtstreekse vertrouwen van de leden en dat is voor het vervullen van deze functie een mooie steun in de rug.

Wettelijke taken

We zagen al dat op grond van artikel 2:38 lid 2 BW de voorzitter van het bestuur als zodanig ook optreedt in de algemene vergadering mits de statuten geen andere regeling hebben getroffen. In artikel 2:13 lid 3 BW is de verantwoordelijkheid van de voorzitter over stemmingen vastgelegd. In lid 2 lezen we: Tenzij de statuten anders bepalen, is het in de vergadering van een orgaan van een rechtspersoon uitgesproken oordeel van de voorzitter omtrent de uitslag van een stemming beslissend. Hetzelfde geldt voor de inhoud van een genomen besluit, voor zover werd gestemd over een niet schriftelijk vastgelegd voorstel.

Vooral bij het stemmen over niet schriftelijk vastgelegde voorstellen dient de voorzitter nauwkeurig te formuleren wat er precies besloten is. Het oordeel van de voorzitter over de stemming kan overigens wel aangevochten worden en wel onmiddellijk na het uitspreken van het oordeel van de voorzitter over de stemming en wel op grond van lid 3 van dit artikel:
Wordt onmiddellijk na het uitspreken van het oordeel van de voorzitter de juistheid daarvan betwist, dan vindt een nieuwe stemming plaats, indien de meerderheid der vergadering of, indien de oorspronkelijke stemming niet hoofdelijk of schriftelijk geschiedde, een stemgerechtigde aanwezige dit verlangt. Door deze nieuwe stemming vervallen de rechtsgevolgen van de oorspronkelijke stemming.

Verder zwijgt de wet over de taken en verantwoordelijkheden van de voorzitter en is het aan de vereniging om in statuten en reglementen desgewenst de taken en verantwoordelijkheden verder vast te leggen.

Gewoonte in de vereniging

Veel verenigingen hebben de taken en bevoegdheden van de voorzitter niet vastgelegd, maar in de praktijk is veelal een gewoonte gegroeid welke de basis vormt voor het functioneren van de voorzitter. Zo wordt in bijna alle verenigingen de voorzitter gezien als de primus inter parus. De voorzitter is het gezicht van de vereniging en representeert de vereniging naar buiten en binnen de vereniging geeft de voorzitter leiding aan de vereniging.

Hij waakt hier voor een gelijke behandeling van alle leden en ziet er tevens op toe dat de statuten en reglementen correct worden nageleefd. Natuurlijk dient de voorzitter zorg te dragen dat er tijdens de vergadering sprake is van een ordelijke wisseling van gedachten en opvattingen. Ook dient de voorzitter als eerste onder zijn gelijken zorg te dragen voor een goede normering in de vereniging.

Waarneming tijdens een vergadering

De wet biedt de mogelijkheid dat ook een ander dan de voorzitter als voorzitter van de algemene vergadering kan optreden. In artikel 2:38 lid 2 BW opent de wet de mogelijkheid dat een ander dan de voorzitter van het bestuur optreedt als de voorzitter van de algemene vergadering: Tenzij de statuten anders bepalen, treden de voorzitter en de secretaris van het bestuur of hun vervangers, als zodanig ook op bij de algemene vergadering.

Hoewel het volgens de wet mogelijk is dat de voorzitter van het bestuur niet de voorzitter is van de algemene ledenvergadering zal deze constructie maar weinig in de praktijk worden gezien. Er zijn overigens wel momenten dat het wenselijk kan zijn dat de voorzitter tijdens de algemene vergadering bij een of meer agendapunten wordt vervangen door een plaatsvervangend (technisch) voorzitter. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat door een bestuur uitgesproken royement door het bestuur de algemene vergadering als beroepsorgaan moet fungeren. Maar ook kan de voorzitter een conflict hebben met de overige bestuursleden of het gehele bestuur met de algemene vergadering. Ook dan is een technisch voorzitter een koninklijke weg om dergelijke discussies te laten leiden. Als de statuten daarin niet voorzien, en dat is meestal het geval, kan de vergadering toch besluiten het agendapunt door een technisch voorzitter te laten leiden. De algemene vergadering kan daartoe besluiten en de technisch voorzitter ontleent dan zijn bevoegdheden aan een besluit van de algemene vergadering en niet aan de statuten.

Combinatie van voorzitter en andere functies

In beginsel kunnen de functies van voorzitter, secretaris en penningmeester niet worden gecombineerd omdat de wet dat in beginsel niet toestaat. Artikel 2:37 lid 7 zegt: Tenzij de statuten anders bepalen, wijst het bestuur uit zijn midden een voorzitter, een secretaris en een penningmeester aan.

De gecombineerde functie van secretaris en penningmeester komt in de praktijk regelmatig voor. Vanwege de scheiding in de wet kan deze combinatie alleen als in de statuten deze gecombineerde functie is geregeld of geregeld is dat het bestuur bevoegd is deze functies bij bestuursbesluit te combineren.

Lees verder

Verenigingsrecht: Aspecten van verenigingsrecht (special)

Gerelateerde artikelen

Rechten en plichten van verenigingsledenLeden van verenigingen hebben rechten en plichten. Het betalen van contributie zal iedereen wel herkennen als een plicht…

Stemmen en stemrecht in een verenigingVeel besluitvorming binnen een vereniging vindt plaats via stemmingen. De wet kent geen dwingende voorschriften over hoe…

Straffen en (tucht)maatregelen tegen ledenBinnen verenigingen kunnen besturen geconfronteerd worden met gedragingen van leden waarvan men vindt dat deze niet door…

Het functioneren van een verenigingEen vereniging is een organisatie waarin wordt samengewerkt om een bepaald doel te bereiken. Dat doel staat omschreven i…

Stemmen per volmacht in een verenigingUitgangspunt van de wetgever is dat als leden door verhindering niet op een vergadering aanwezig kunnen zijn, een volmac…

Bronnen en referenties

Inleidingsfoto: Ton Ebben
Mr F.C. Kollen, De vereniging in de praktijk, 2007

Reageer op het artikel "De voorzitter van de vereniging"

Reacties

Aad, 14-06-2019 16:15 #8
Hoe lang moet men lid zijn voordat hij of zij de functie voorzitter kan aannemen? Reactie infoteur, 17-06-2019
In zijn algemeenheid kan ieder lid voorzitter worden ongeacht de duur van het lidmaatschap. De voorzitter wordt immers uit de lede gekozen. Er zijn geen of anders slechts weinig statuten of reglementen die daar voorwaarden aan stellen.

Ron Kamstra, 21-04-2019 22:35 #7
Ik heb eigenlijk een simpele vraag: Een bestuur stapt op, kan een buitenstaander, dus geen spelend en/of betalend lid is 1 van de 3 functies overnemen? Reactie infoteur, 23-04-2019
Dit is afhankelijk wat de statuten en huishoudelijk reglement daarover bepalen. Moet men lid zijn, zijn er uitzonderingen voor een voorzitter, enzovoort. In verreweg de meester verenigingen worden bestuursleden uit de leden gekozen, maar er zijn ook andere modellen mogelijk. Een eenduidig antwoord is er dus niet, daarvoor moet u de statuten en huishoudelijk reglement raadplegen.

Annemarie, 25-03-2019 11:20 #6
Bij de voetbalvereniging is de voorzitter afgetreden. Nu is hij vanaf de plaats van voorzitter naar hoofdbestuur gegaan nu vraag ik mijn eigen af of dit wel mag? Reactie infoteur, 26-03-2019
Ik neem aan dat de voorzitter lid is geworden van de ledenraad van de KNVB. Als dat zo is wordt hij door de verenigingen in zijn kieskring gekozen. Daar lijkt mij niets mis mee, maar ik ken de reglementen die daar van toepassing zijn niet.

Klaas, 01-10-2018 20:34 #5
Mag een voorzitter van een sportvereniging opstappen zonder dat er een vervanger is?
Zijn hier (wettelijke) regels aan verbonden? Reactie infoteur, 02-10-2018
Ja, een voorzitter kan opstappen zoals het ook mogelijk is dat een voorzitter kan overlijden. Veelal staat in de statuten of huishoudelijk reglement dat het bestuur onderling de functies verdeeld dan wel dat de voorzitter door de algemene vergadering in functie wordt gekozen. Afhankelijk van hoe de reglementen hierin voorzien dient of het bestuur of de algemene vergadering dan in de vacature te voorzien.

Ton van Son, 26-09-2018 22:25 #4
Onze voetbalvereniging wil in november 2018 komen tot de verkiezing van een volledig nieuw bestuur.
Het voorstel is om dan 2 personen tot voorzitter te kiezen ( je krijgt dan naar mijn mening 2 voorzitters) en nog 9 andere bestuursleden waaronder een secretaris en penningmeester. Het nieuwe bestuur bestaat dan uit 11 personen. Naar mijn oordeel kan de voorzittersfunctie maar door 1 persoon worden uitgeoefend. Het staat na hun verkiezing het nieuwe bestuur vrij iemand binnen dat bestuur te belasten met waarneming van het voorzitterschap. De statuten bepalen dat het bestuur minimaal een voorzitter, secretaris en penningmeester dient te hebben. Is mijn opvatting dat er slechts één persoon de voorzitter kan zijn terecht ( gezien statuten/wet) of kunnen er inderdaad 2 personen tot voorzitter worden gekozen?, Ik ben benieuwd naar uw oordeel.
Op voorhand dank voor uw reactie. Reactie infoteur, 28-09-2018
Nee, twee voorzitters zijn volgens de wet en ook volgens uw statuten niet mogelijk. Uw statuten zijn daarom ook niet in strijd met de wet. De wet kent slechts een voorzitter. De statuten of reglementen kunnen wel bepalen dat er een plaatsvervangend of vicevoorzitter door het bestuur kan worden benoemd. Een verkiezing van twee voorzitters is dan ook in strijd met de wet en ook de statuten en een dergelijk besluit is dan ook een zogenaamd nietig besluit, dat wil zeggen een besluit in strijd met de wet en dus een besluit dat geen rechtskracht heeft.

Hans van der Himst, 23-09-2018 13:43 #3
Onze voorzitter wil de vereniging ontbinden en de baten verdelen onder de vrijwilligers. Wij, de vrijwilligers en de leden, willen doorgaan op een andere locatie. De huidige voorzitter stelt dat hij stopt en al verteld heeft dat de vereniging ontbonden wordt. Dat kan uiteraard alleen maar via een algemene vergadering, maar hij dient wel de nieuwe voorzitter aanbrengen melden bij de kamer van koophandel. Wat is eraan te doen als hij weigert?
Bovendien is hij ook penningmeester na het overlijden van de vorige, als dusdanig moet hij ook de overdracht bij de bank regelen. Maar hier geldt dezelfde vraag voor: "wat te doen als hij weigert?"

Bij voorbaat onze dank Reactie infoteur, 25-09-2018
Ik weet niet of uw vereniging statuten of een huishoudelijk reglement heeft, maar normaliter kan een vereniging slechts worden opgeheven als de ledenvergadering daartoe besluit. Veelal is daarvoor een meerderheidsbesluit nodig van 2/3 meerderheid van stemmen. Als het bestuur geen nieuwe voorzitter voordraagt kunnen de leden dat doen evenzo als het gaat om de penningmeester. Het ontbinden van de vereniging vraagt dus om een besluit van de algemene ledenvergadering en niet om een besluit van de voorzitter.Het nieuwe bestuur kan de nieuwe samenstelling van het bestuur simpel doorgeven aan de Kamer van Koophandel. Daar is geen voorzitter voor nodig.

Peter van Zijp, 18-06-2018 14:14 #2
Onze muziekvereniging heeft een probleem en kan na vrijwillig aftreden van de vorige voorzitter geen vervanger vinden, er is tot nu toe al maandenlang geen kandidaat. Mag dit eigenlijk wel?
Verder bestaat het bestuur uit secretaris, penningmeester en 2 algemene leden. 4 man dus, ook al lastig als het tot stemmen komt.

alvast bedankt Reactie infoteur, 18-06-2018
Ja, dat is een probleem want de statuten zullen beslist de functie van een voorzitter verlangen. Dat het bestuur uit een even aantal leden bestaat is minder een probleem. Op de eerste plaatst mag dat en het geeft feitelijk ook geen problemen. Het komt maar weinig voor dat besturen van kleinere verenigingen afwijkend stemgedrag vertonen. Meestal zoekt men consensus. Mocht het toch op stemmen aankomen en de stemmen zouden staken dan is een voorstel gewoon verworpen omdat het geen meerderheid heeft.
Dat het bestuur geen voorzitter heeft valt het bestuur niet te verwijten. Dit komt omdat geen van de leden zich kandidaat stelt. Misschien toch eens nadenken om iemand buiten de vereniging te zoeken die deze functie wens te vervullen. Waarschijnlijk zal iemand van de buiten de vereniging statutair eerst lid moeten worden om te kunnen worden benoemd of anders zal men de statuten zodanig moeten wijzigen dat dit mogelijk wordt. Dit is een veel langere weg.

Aad van Schie, 11-04-2018 20:17 #1
In onze tafeltennisvereniging is de volgende casus aan de orde. In de komende Algemene Ledenvergadering komt de vacante positie van voorzitter aan de orde.
Een voordracht voor een kandidaat voorzitter kan gedaan worden door tien leden. Dat is inmiddels gebeurd. De kandidaat voorzitter is lid van de vereniging. Daarnaast is hij ook voorzitter/bestuurder van een Stichting die een Tafeltennisschool runt.
Deze Stichting huurt de accommodatie die in bezit is van de tafeltennisvereniging.
Het bestuur van de tafeltennisvereniging acht deze combinatie van functies onjuist. Verhuurder en huurder tegelijkertijd.
De Statuten geven hier geen duidelijkheid en er is ook geen huishoudelijk reglement.
Hoe verder? Wie heeft hier een heldere opvatting over?
De Statuten maken het overigens wel mogelijk een voordracht als deze in stemming te brengen op de ALV en bij twee derde meerderheid is de voordracht verworpen. Reactie infoteur, 14-04-2018
Als er geen statutaire belemmeringen zijn dan is het aan de leden om af te wegen of men een kandidaat wenst te steunen waarbij mogelijk sprake zou kunnen zijn van belangenverstrengeling of schijn van belangenverstrengeling. Het kan natuurlijk ook een prima voorzitter zijn die de rollen uit elkaar kan houden en zich bijvoorbeeld bij een eventuele huurverhoging de discussie en besluit daarover buiten zijn aanwezigheid overlaat aan de andere bestuurders. Gezien de statuten geen duidelijkheid geven ligt de afweging bij de leden.

Infoteur: Linus
Laatste update: 26-03-2016
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Recht en wet
Special: Verenigingsrecht
Bronnen en referenties: 2
Reacties: 8

Schrijf mee!