Europese stormen en hun naamgeving

Tropische stormen worden al heel lang aangeduid met welluidende namen. In september 2019 is de naamgeving in Nederland voor stormen die over West-Europa razen ingevoerd. De allereerste storm met een naam die naar Nederland kwam was de storm die in het weekend van 9 februari 2020 vanaf Groot-Brittannië op het Europese vasteland afkwam. Die loeiharde wind kreeg de naam Ciara. Een tropische storm krijgt een naam zodra windkracht 8 wordt bereikt, de West-Europese stormen krijgen een naam als het KNMI code oranje of rood uitgeeft.

Naamgeving van stormen boven Europa

• Stormen boven Nederland
• Stormen en de naamgeving
• Namen van de Europese stormen
• Stormseizoen 2019/2020
• Stormen uit orkanen
• Orkanen en tropische stormen hun naam

Stormen boven Nederland

Nederland is een land waar het regelmatig stormt. We spreken over storm wanneer de wind een kracht van 9 bereikt op de windschaal van Beaufort. Bij een zware storm is er sprake van windkracht 10 en een zeer zware storm haalt windkracht 11. Soms komt in Nederland windkracht 12 voor, orkaankracht.

In het stormseizoen van 2019/2020 krijgen zware stormen die op Nederland afstevenen een naam. Niet alle stormen, alleen die waar het KNMI code oranje of rood voor windstoten voor uitgeeft. De naamgeving voor Nederland is in september van 2019 ingegaan. In andere Europese landen, zoals Groot-Brittannië en Ierland, kregen zware stormen al eerder een naam.

Code oranje en rood

Het KNMI werkt met codes om aan te geven of een weersgesteldheid gevaar kan opleveren. Het KNMI kent code groen, geel, oranje en rood. Bij de meest gevaarlijke code krijgen burgers het advies om in voorbereiding op de storm buiten alles wat los ligt vast te sjorren of naar binnen te halen en om tijdens de storm binnen te blijven. De weg op met een caravan wordt dan ten zeerste afgeraden en misschien kun je ook maar beter de gewone auto laten staan en binnen blijven voor zolang de storm duurt. De kleur van de code is een indicatie en details van de waarschuwing worden via radio, televisie en social media verspreid. De code wordt afgeven voor de storm het land bereikt, zodat er nog volop tijd is voor de voorbereidingen.

Stormen en de naamgeving

Het KNMI en de weerdiensten die samenwerken in EUMETNET, zijn overgegaan tot het geven van namen aan zware stormen om het bewustzijn van gevaar verhogen. We kennen de namen van tropische stormen en door de naam ook aan Europese stormen te geven weten mensen meteen waar het over gaat. Door in berichten over de storm consequent de naam te noemen, komt de boodschap over mogelijk gevaar beter over en zet het mensen aan tot actie om gevaarlijke situaties te minimaliseren, zodat schade en letsel wordt voorkomen. De namen moeten gaan helpen bij de communicatie over het weer.

Ook krijgen de stormen hun plaats in de weergeschiedenis en dan roept de naam van de storm, bijvoorbeeld Ciara, duidelijker de beelden op, dan wanneer er gerept wordt over "de storm van 9 februari 2020". Van orkanen weten we inmiddels wel dat de naam beter blijft hangen dat de datum. Zo roept de naam Katrina emoties op van de ellende die de orkaan in Amerika veroorzaakte. Katrina raasde van 23 augustus 2005 - 31 augustus 2005 over Louisiana. Bij de naam van orkaan Irma komen al snel de beelden van Sint-Maarten in puin bovendrijven. Irma trof in 2017 de Bovenwindse Eilanden hard.

Europees weernetwerk

Het Nederlandse weerinstituut KNMI is niet de instantie die de stormnamen heeft bedacht. Dat is EUMETNET, een netwerk van Europese Nationale Meteorologische Diensten die samenwerken met hydrologische diensten. EUMETNET heeft een kantoor in Brussel. Het KNMI is een van de netwerkleden. EUMETNET gaat over internationale samenwerking op het gebied van waarnemingen weerdiensten, klimaatdiensten en luchtvaartmeteorologie. Het netwerk werd in 1995 opgericht en werd officieel door ondertekening van een overeenkomst op 17 september 2009 in Brussel.

Het KNMI maakt deel uit van de westgroep van EUMETNET en werkt samen met Groot-Brittannië en Ierland. Er bestaat ook een zuidwestgroep, waarin weerdiensten van Frankrijk, Spanje en Portugal samenwerken.

Namen van de Europese stormen

Voor de naamgeving van de stormen is een lijst samengesteld. In Groot-Brittannië en Ierland kon het publiek namen inzenden. Het KNMI bedacht de Nederlandse namen. Op basis van de verzameling van de Britse en Ierse namen en de selectie van de KNMI is de eerste namenlijst voor het seizoen 2019/2020 gemaakt. Dat stormseizoen begon in september 2019. Elk jaar verschijnt in september een nieuwe lijst.

Jan en Kitty

Het KNMI zette namens Nederland Jan en Kitty op de lijst. Jan is vernoemd naar twee Jannen: Jan Pelleboer en Jan Buisman. Pelleboer was de eerste bekende Nederlandse weerman. Buisman is een bekende Nederlandse historisch geograaf en schrijver van de boekenreeks 'Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen'.

Kitty refereert aan Kittie Koperberg, die in 1938 als bibliothecaresse in dienst trad bij het KNMI. Ze werd in1943 gedeporteerd naar het nazi-vernietigingskamp Sobibor. Daar werd ze met haar zus Elly vergast.

Stormseizoen 2019/2020

De stormen krijgen namen volgens alfabetische volgorde. Net als bij de namen voor orkanen worden de letters Q, U, X, Y en Z niet gebruikt. De EUMETNET sluit wat dat betreft aan bij internationale afspraken voor stormnamen die door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) worden afgegeven.

De eerste lijst

Het eerste stormseizoen dat met namen werkt maakt gebruik van de namen: Atiyah, Brendan, Ciara, Dennis, Ellen, Francis, Gerda, Hugh, Iris, Jan, Kitty, Liam, Maura, Noah, Olivia, Piet, Róisín, Samir, Tara, Vince en Willow.

Atiyah en Brendan

Ciara is de derde storm van de lijst van 2019/2020. Eerder was er al een storm met een naam die begon met een A (Atiyah) en een B (Brendan). Deze stormen kregen in Nederland weinig bekendheid, omdat ze Nederland niet aandeden.

Stormen uit orkanen

Nederland heeft een paar keer per jaar een storm die een naam verdient. Soms komt de staart van een orkaan bij Nederland aan land. Die orkaan krijgt dan geen stormnaam, maar wordt, om verwarring te voorkomen, aangeduid met de naam van de orkaan met ‘ex’ ervoor’: ‘ex-orkaan x’.

Orkanen en tropische stormen hun naam

Een tropische storm krijgt een naam zodra windkracht 8 wordt bereikt. Tropische stormen ontwikkelen niet allemaal tot orkaan. Orkanen die in de Atlantische oceaan tot ontwikkeling komen worden al heel lang aangeduid met een naam. Men gaf ze de naam van de weerheilige van de dag, maar daar kwamen de weerdiensten op terug. Een orkaan duurt zelden één dag en overschrijdt zodoende de dag van de weerheilige.

Om een tropische storm of orkaan aan te duiden met de coördinaten bleek ook niet handig, want die stormen hebben de neiging te trekken: ze blijven niet op één punt hangen.

Na de Tweede Wereldoorlog kregen de orkanen meisjesnamen, waarbij er begonnen werd bij de A. De volgorde in het orkaanseizoen is volgens de volgorde van het alfabet. Sinds 1979 worden ook jongensnamen gebruikt, om en om met meisjesnamen en alfabetisch.

Zonder de Q, U, X, Y en Z blijven er 21 letters over. Komen er meer dan 21 orkanen in een stormseizoen voor, dan schakelt men over op Griekse letters Alfa, Beta, Gamma en de volgende.
De WMO maakt lijsten voor zes jaar. Na zes jaar worden de namen hergebruikt. Namen van orkanen die grote schade en slachtoffers hebben teweeggebracht worden niet opnieuw gebruikt. Voor die letter wordt een nieuwe naam ingevoerd. Zo wordt Irma van 2017 in 2023 vervangen door Idalia.

Tropische stormen

Voor tropische stormen en orkanen liggen de namen al voor verschillende jaren vast.

• 2020: Arthur, Bertha, Cristobal, Dolly, Edouard, Fay, Gonzalo, Hanna, Isaias, Josephine, Kyle, Laura, Marco, Nana, Omar, Paulette, Rene, Sally, Teddy, Vicky, Wilfred;
• 2021: Ana, Bill, Claudette, Danny, Elsa, Fred, Grace, Henri, Ida, Julian, Kate, Larry, Mindy, Nicholas, Odette, Peter, Rose Sam Teresa Victor Wanda
• 2022: Alex Bonnie Colin Danielle Earl Fiona Gaston Hermine Ian Julia Karl Lisa Martin Nicole Owen Paula Richard Shary Tobias Virginie Walter
• 2023: Arlene Bret Cindy Don Emily Franklin Gert Harold Idalia Jose Katia Lee Margot Nigel Ophelia Philippe Rina Sean Tammy Vince Whitney
• 2024: Alberto Beryl Chris Debby Ernesto Francine Gordon Helene Isaac Joyce Kirk Leslie Milton Nadine Oscar Patty Rafael Sara Tony Valerie William

Lees verder

• Zware stormen door klimaatverandering
• Storm, hoge golven en witte tijgers op de Noordzee