Statistiek – Onderzoek

Tegenwoordig wordt er steeds meer onderzoek gedaan. We weten steeds meer, maar ook worden er steeds meer vragen opgeroepen. De statistiek helpt onderzoek om voortgang te meten, om verschillen te zien of om samenhang aan te tonen. Wat is onderzoek en hoe helpt statistiek daarbij?

Onderzoek

Onderzoek wil op basis van waarnemingen (empirie – waarneembare werkelijkheid) ware en algemene uitspraken doen over de werkelijkheid. Tijdens onderzoek wordt er dus eigenlijk gekeken naar hoe iets werkt in de dagelijkse leefomgeving. Belangrijk bij onderzoek langs de wetenschappelijke weg zij objectiviteit, controleerbaarheid, herhaalbaarheid en een systematische werkwijze. Bij objectiviteit gaat het om ware uitspraken doen, waarbij afgezien wordt van eigen meningen, oordelen, vooroordelen, wensen of overtuigingen. Ook moet het onderzoek controleerbaar zijn, waarbij de conclusies steeds opnieuw getoetst worden. Dit is van belang om voorbarige of onjuiste conclusies te ontkrachten (denk bijvoorbeeld aan een gewilde conclusie door geld, macht, status of erkenning). Bij herhaalbaarheid gaat het erom dat anderen jouw onderzoek overnieuw kunnen doen en dezelfde resultaten krijgen. Een systematische aanpak is daarbij erg belangrijk: er worden steeds dezelfde stappen genomen en deze worden nauwkeurig beschreven.

Relevantie van onderzoek

Een onderzoek kan praktische/maatschappelijke relevantie of theoretisch/empirische relevantie hebben. Bij praktische relevantie gaat het erom dat het onderzoek nuttig is voor de praktijk. Hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om een evaluatie van een interventie, het ontwikkelen van een stappenplan of het beschrijven van een behandeling. Als het onderzoek theoretisch relevant is, dan wordt er vaak een theorie ontwikkelt ter verklaring van een fenomeen. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar waarom mensen geen hulp verlenen bij een misdrijf in het openbaar of hoe mensen beslissen.

Kwalitatief of kwantitatief onderzoek?

Onderzoek kan kwalitatief of kwantitatief zijn. In een kwalitatief onderzoek wordt vooral gekeken naar betekenissen van verschijnselen en deze proberen te achterhalen. Er is oog voor de context van verschijnselen. Vaak wordt er interpreterend gewerkt (“Dit gedrag betekent ongeveer dit”) en de subjectieve ervaring en betekenis van de onderzoeksheden wordt meegenomen. Vragen die vooral aan de orde komen zijn ‘wat’, ‘hoe’ en ‘waarom’ vragen. Bij kwantitatief onderzoek gaat het veel meer om informatie in cijfers en getallen uit te drukken. Hierbij worden vaak een grote hoeveelheid mensen ondervraagd, waardoor een algemeen beeld geschetst kan worden. Vragen die hier meer gesteld worden zijn ‘hoeveel’ en ‘hoe groot’ vragen. Hierbij spelen statistische bewerkingen een grote rol.

Typen onderzoeksvragen

Onderzoek van kwantitatieve aard kunnen drie soorten vragen omvangen: een frequentievraag, een verschilsvraag of een samenhangsvraag. Bij een frequentievraag gaat het om ‘hoeveel’ en ‘hoe vaak’. Deze is vaak beschrijvend van aard. Een verschilsvraag gaat uit van verschillen tussen het ene en het andere. Hierbij is het van belang dat ook andere aspecten die mogelijk een rol spelen in het verschil (bijvoorbeeld en hypothese ‘mannen rijden beter dan vrouwen’ kan mogelijk ook verklaard worden door het aantal rij-uren). De samenhangsvraag gaat op zoek naar relaties/samenhang tussen aspecten. Ook hier kunnen andere aspecten een rol spelen.

Onderzoekstypen

Onderzoek kan beschrijvend, exploratief of toetsend zijn. Dit hangt samen met het soort vraag dat je stelt (zie ‘typen onderzoeksvragen’). Een beschrijvend onderzoek hoort bij een frequentievraag. Er wordt een systematische ordening gemaakt van alle verkregen informatie in bijvoorbeeld een tabel. Een exploratief onderzoek is onderzoekend en hoort bij een samenhangsvraag. Hierbij wordt veel informatie verzameld om te kijken of er relaties zijn tussen bepaalde aspecten, zoals geslacht of leeftijd en stress op het werk. Een toetsend onderzoek onderzoekt of iets wat je vermoedt, ook werkelijk zo is. Dit kan ofwel een samenhangsvraag zijn ofwel een verschilsvraag. Dit type is dus specifieker dan het exploratieve onderzoekstype.

Lees verder

• Statistiek - Centrummaten en de normale verdeling
• Statistiek - Meetniveaus en statistiek