Kleurengenetica bij het paard: Flaxen-gen (modifier)

Flaxen valt volgens de kleurengenetica onder de modifiers. Het heeft alleen effect op rood pigment en uit zich uitsluitend bij vospaarden in de manen en staart die heel licht van kleur worden. Dit wordt vaak verward met palomino's, maar palomino's zijn het gevolg van een ander gen, namelijk het crème-gen. Ook hun vacht wordt lichter. Paarden met flaxen hebben gewoon een voskleurige vacht van licht tot donkerbruin. Flaxen is niet te testen, daarom blijft het altijd een gok als men flaxen probeert te fokken of een verrassing als men geen flauw idee had van de aanwezigheid. Het gen moet wel bij beide ouderdieren aanwezig zijn want net zoals vos is het een recessief gen waardoor het pas zichtbaar wordt op het moment dat een paard twee kopieën van het gen draagt.

De modifier flaxen

Flaxen is in zekere zin een bijzonder gen. De aanwezigheid van dit gen is bekend maar de locus (locatie) niet. Het is dus niet te testen of een paard het flaxen-gen heeft. Flaxen toont alleen op vospaarden en omdat het homozygoot (in tweevoud) aanwezig moet zijn om te tonen is het moeilijk om te bepalen of de ouderdieren zelf flaxen dragen. Ze kunnen namelijk wel een drager zijn van een enkel gen en deze vererven maar dit is niet van buitenaf te zien. Als het paard zwarte manen als basiskleur heeft kan het paard zelfs homozygoot flaxen zijn maar dit niet tonen. Dit kan een leuke verrassing zijn als beide ouders flaxen dragen maar dit niet tonen en er wordt een vospaard geboren. Flaxen wordt vaak pas zichtbaar na de eerste verharing.

Het belang van homozygoot en heterozygoot

Het is heel belangrijk om te weten of het gen homozygoot of heterozygoot aanwezig is. Met homozygoot wordt bedoeld dat het flaxen-gen van beide ouders vererft is naar het veulen. Met heterozygoot wordt bedoeld dat het paard één gen draagt en kan vererven. Flaxen toont alleen op vospaarden. Het verlicht de kleur van de manen en staart naar oranje en geel tot wit, dit staat ook wel bekend als zweetvos. Over het algemeen heeft flaxen geen effect op de vacht, maar in sommige gevallen kan de vacht toch wat lichter worden onder de buik en bij de benen. Dit lijkt erg op pangaré zoals bij Haflingers.

Het bruine en zwarte paard
Het effect van flaxen lijkt ook voor te komen bij bruine en zwarte paarden, echter is hier het zilver-gen actief dat uitsluitend toont op zwarte haren. Ook kunnen sommige vormen van sabino dit effect veroorzaken en bestaat het vermoeden dat er meerdere niet-ontdekte genen zijn die effect hebben op deze paarden. Flaxen is echt alleen van toepassing bij paarden die vos zijn en dus rode manen en een rode staart hebben. Palomino’s worden ook soms verward met vossen met flaxen. Nu is een palomino ook vos als basiskleur en palomino’s kunnen het flaxen-gen ook dragen maar zullen dit niet tonen omdat het gen dat een vos een palomino maakt, namelijk het crème-gen, de manen al nagenoeg wit maakt. Een palomino kan uiteraard wel een drager zijn.

Kleurengenetica

Flaxen komt voor in veel variaties. Het kan nauwelijks zichtbaar zijn maar ook enorm opvallend zoals bij leverkleurige vossen waarbij flaxen de manen, staart en vetlokken nagenoeg wit kan maken en de vacht koffiebruin is. Naast de Haflinger waarbij dit gen voorkomt is de Scharzwälder Fuchs ook een goed voorbeeld en komt het ook vrij veel voor bij Arabieren en Morgans.


Flaxen wordt meestal weergegeven als F of f, ook al is de locatie van het gen niet bekend. Het vermoeden bestaat dat er meer dan één gen verantwoordelijk is voor flaxen omdat er zoveel kleurvariaties mogelijk zijn. Het gen lijkt recessief, oftewel het moet tweemaal vererft worden om te kunnen tonen, net zoals bij de vos, bij een enkel (heterozygoot) gen is het effect niet zichtbaar. Ondanks dat komt het flaxen-gen bij veel paarden voor. Bij de Haflinger komt het zelfs altijd voor. Haflingers zijn dus eigenlijk vossen met het flaxen-gen en geen palomino's zoals veel mensen denken.

Voorbeeld

Flaxen wordt hetzelfde aangegeven als vos en zwart. Alleen betekent de hoofdletter in dit geval dat het gen niet aanwezig is waar het bij het extension-gen, dat zorgt voor het rode en zwarte pigment, de hoofdletter staat voor zwart. De kleine letter f duidt op de aanwezigheid van het gen.

• e/e = Vos
• e/e + F/F = Vos
• e/e + F/f = Vos, flaxen drager. Toont flaxen niet, kan het wel vererven. 50% Kans dat het veulen het gen mee krijgt.
• e/e + f/f = Vos met flaxen, toont flaxen in de manen en staart en zal gegarandeerd één gen vererven aan het veulen.

Tests van flaxen bij het vospaard

Er is nog veel onbekend over het flaxen-gen. Er zijn flaxen-vossen die nagenoeg volledig voskleurige manen hebben en flaxen-vossen met bijna witte manen. Een hengst en een merrie die nauwelijks hun flaxen tonen kunnen echter wel een veulen krijgen met bijna witte manen. Dit bevestigt het vermoeden dat er meer dan één gen is dat bepalend is voor flaxen en dat hiermee ook de intensiteit van het gen wordt beïnvloed.

Morgans

Er zijn veel tests gedaan bij Morgans die al lange tijd flaxen blijken te dragen. Dit is terug te zien aan de foto's die zijn gemaakt van paarden die in het stamboek staan ingeschreven. Echter heeft men tot op de dag van vandaag (2017) geen uitsluitsel kunnen geven.

Lees verder

• Wat is genetica? De basis van het DNA uitgelegd
• Kleurengenetica bij het paard: Agouti-gen, bruin (modifier)
• Kleurengenetica bij het paard: Zwart en vos (extention-gen)
• Kleurengenetica bij het paard: Sooty-gen (modifier)
• Kleurengenetica bij het paard: Crème & pearl (verdunning)