Kleurengenetica bij het paard: Crème & pearl (verdunning)

Het crème- en pearl-gen zijn twee verschillende soorten genen bij het paard die in enkelvoud (heterozygoot) of tweevoud (homozygoot) voor kunnen komen. Dit maakt het crème-gen een opmerkelijk stukje kleurengenetica. Op het crème-gen, waar het pearl-gen, dat feitelijk een mutatie is van het crème-gen, zich ook bevindt is ruimte voor twee pakketjes informatie, deze ruimtes worden ook wel allelen genoemd. De ene helft komt bij de hengst vandaan en de andere helft bij de merrie. Afhankelijk van het genenpakket van de ouderdieren kunnen er verschillende combinaties ontstaan tussen de crème- en pearl-genen maar meer dan twee pakketjes informatie staan er nooit op het gen omdat er simpelweg geen ruimte voor is. Zowel crème als pearl verdunnen de vachtkleur van het paard. In sommige gevallen verdunt het enkel het rode pigment, in andere gevallen zowel het rode als het zwarte pigment.

• De verdunning: Crème- en pearl-gen
• Incompleet dominant
• Kleurengenetica en benamingen
• Vererving

De verdunning: Crème- en pearl-gen

Crème is één van de meest bekende en populaire kleurverdunningen. Het is terug te vinden in veel rassen en deelt in sommige rassen de allelen (pakketjes informatie op een gen) met het pearl-gen dat zorgt voor een parelachtige glans op de vacht van een crème-paard, of in homozygote vorm (twee keer pearl) lijkt op één crème-gen met een parelglans. Paarden met het crème-gen hebben een verdunde basiskleur. Rood pigment wordt oranje tot geel, zwart pigment wordt alleen beïnvloed in homozygote vorm of in combinatie met pearl en maakt dat de vacht van een paard bijna wit is maar met een crème-achtige gloed. Hoe lang deze kleurmutatie precies bestaat is niet bekend. Omdat het ook voorkomt bij wilde paarden zoals de mustang denkt men dat de mutatie lange geleden is ontstaan.

Crème

In combinatie met de basiskleuren is het crème-gen verantwoordelijk voor de kleuren palomino en cremello op de vos, valk en perlino op een bruin paard, en smoky black en smoky cream bij een zwart paard. Een enkel crème-gen (Cr/n) heeft geen tot weinig effect op zwart pigment, sommige zwarte paarden worden iets lichter van kleur maar dit wordt makkelijk aangezien voor sunbleach; een effect dat zich voordoet bij zwarte paarden die veel in de zon staan. Een bruine gloed ontstaat dan op de vacht. Pas bij twee keer het crème-gen (Cr/Cr) krijgt het effect op het zwarte pigment. Dubbel-crème-paarden, of ze nou vos, bruin of zwart van basiskleur zijn, zijn als dubbel-crèmes nagenoeg helemaal wit. Ze hebben hooguit een oranje tot paarsige glans op hun vacht.
Karakteristieken van één crème-gen zijn:

• Zwart = Crème heeft geen effect op zwart pigment in heterozygote vorm. Het paard is hooguit wat lichter van kleur.
• Bruin = Valk, het rode pigment is oranje tot gelig van kleur. De manen, staart, benen en oren blijven zwart.
• Vos = Palomino, het lichaam is oranje tot gelig, de manen en staart zijn nagenoeg wit.

Pearl

Pearl is een gen dat enkel zichtbaar is in homozygote vorm of in combinatie met het crème-gen. Op het crème-gen is slechts ruimte voor twee pakketjes informatie (allelen), een paard kan dan ook nooit homozygoot crème zijn en één of twee pearl-allelen hebben. Pearl is een mutatie van het crème-gen, ook wel polymorfisme genoemd. Omdat het gen recessief is aan het crème-gen wordt het gen in de genetica met kleine letters aangegeven, bijvoorbeeld: prl/n, Cr/prl of prl/prl.

Pearl versterkt crème en is zichtbaar als ze samen voorkomen. Als een paard het pearl-gen draagt maar geen crème-gen zal het pearl-gen niet zichtbaar zijn. Dit wordt in de genetische wereld: pseudo-double-dilute fenotype genoemd. Wat zich grofweg vertaalt naar 'onechte dubbele verdunning fenotype'. Hiermee bedoelen ze dus dat het gen werkt als een verdunning, maar niet zoals het hoort (in dit geval afhankelijk is van het crème-gen) en daarmee effect heeft op het uiterlijk (fenotype) van het paard. In het verleden werd dit gen ook wel de Barlink-verdunning genoemd. Dit is omdat in het verleden dit gen bij de painthorse ontdekt werd en te herleiden was naar de hengst Bar Link Macho Man. Echter blijken Andalusiërs, Lusitano’s, Tinkers en Peruaanse Paso’s dit gen ook te hebben. Het is een heel oud gen en is terug te leiden naar Iberische rassen zoals de Lusitano en de Andalusiër. Pearl is incompleet recessief. Dit houdt in dat het gen in homozygote vorm voor moet komen of in heterozygote vorm afhankelijk is van het crème-gen.

Mogelijke genencombinatie van pearl en crème

• Cr/n = Het paard heeft één crème-gen. Dit heeft alleen effect op rood pigment.
• Cr/Cr = Het paard heeft twee crème-genen. Het heeft effect op zowel rood als zwart pigment.
• Cr/prl = Heeft zowel effect op rood als zwart pigment. De kleur houdt het midden van één en twee crème-genen met een parelachtige glans.
• prl/n = Het paard is drager van één pearl-gen. De effecten zijn niet zichtbaar omdat het gen incompleet recessief is.
• prl/prl = Homozygoot pearl lijkt sterk op één crème-gen maar heeft ook effect op zwart pigment en geeft een parelglans.

Incompleet dominant

De verdunning crème is incompleet dominant. Dit betekent dat het effect van dit gen al zal tonen als het paard maar één kopie van het gen heeft (Cr/n). Een enkel gen heeft alleen maar invloed op het rode pigment. Als het paard twee kopieën van dit gen heeft (Cr/Cr) dan beïnvloedt het niet alleen het rode pigment maar ook het zwarte pigment. Als het gen heterozygoot is (Cr/n) wordt het rode pigment van het paard geel tot goudachtig. Zwart wordt niet tot nauwelijks beïnvloed, het paard lijkt hooguit wat bruiner dan een paard zonder het gen. Zwarte paarden met het gen worden vaak foutief in het stamboek gezet als 'zwart'. Op het moment dat het gen homozygoot is (Cr/Cr) wordt ook het zwarte pigment beïnvloed. Al deze paarden, of ze nou zwart, vos of bruin zijn, hebben een roze huid, blauwe ogen, en een nagenoeg witte vacht met een oranje tot roodachtige gloed. Deze paarden worden vaak aangezien voor albino’s maar zijn dit niet. Een gen is dus incompleet dominant op het moment dat het in enkelvoud een ander effect heeft als in meervoud.

Incompleet recessief

Een incompleet recessief gen is een gen dat enkel zichtbaar is in homozygote vorm net zoals het vos-gen dat is. Echter wordt bij het vos-gen gesproken van een recessief gen. Het is geen incompleet recessief gen. Pearl is dat echter wel. Het heet incompleet recessief omdat het niet alleen toont in homozygote vorm maar ook in combinatie met het crème-gen. Het is in heterozygote (enkelvoudige) vorm dus afhankelijk van het crème-gen om te kunnen tonen op de vacht.

Kleurengenetica en benamingen

Er zijn bij het crème- en pearl-gen veel combinaties mogelijk op een basiskleur. Sommige benamingen zijn goed bekend in de volksmond, andere benamingen zijn meer wetenschappelijk. Vaak wordt er bij paarden met het pearl-gen de naam 'pseudo' (onecht) voor gezet. Als men het dus over een pseudo palomino heeft dan heeft men het over een paard dat op een palomino lijkt maar dit feitelijk niet is. In de volksmond is men echter geneigd om de kleuren die verbonden zijn aan het pearl-gen in combinatie met het crème-gen te benoemen met de Engelse benaming net zoals dat met smoky black en smoky cream gebeurt. Het enige verschil is dan de valk, die in het Engels buckskin wordt genoemd.

Bij paarden met twee keer het pearl-gen ligt dat weer anders. Daar gebruikt men weer benamingen die ook deels bij het champagne gen worden gebruikt, namelijk classic, gold en amber in combinatie met de naam van het gen, namelijk: champagne. In het geval van homozygoot pearl wordt champagne vervangen voor pearl. De twee genen hebben verder niks met elkaar te maken ondanks de overeenkomsten in de naam.

Vererving

Er bestaat veel verwarring over het vererven van deze genen. Veel mensen vragen zich af of een paard met zowel het pearl- als het crème-gen (Cr/prl) beide genen tegelijk kan vererven. Hier is een kort en bondig antwoord op: nee, dit is niet mogelijk. Op elk gen voor crème bij elk paard zitten twee pakketjes informatie, de allelen. Bij bovenstaand voorbeeld heeft één pakketje het crème-gen en het andere pakketje een gemuteerd crème-gen, namelijk het pearl-gen. Elk ouderdier vererft slechts 50% van de genen, dus één allel. Bij de bevruchting wordt er dus keuze gemaakt tussen het pearl- en het crème-gen.

Lees verder

• Wat is genetica? De basis van het DNA uitgelegd
• Kleurengenetica bij het paard: Zwart en vos (extention-gen)
• Kleurengenetica bij het paard: Agouti-gen, bruin (modifier)
• Kleurengenetica bij het paard: Sooty-gen (modifier)
• Kleurengenetica bij het paard: Pangaré-gen (modifier)