Kleurengenetica bij het paard: Champagne-gen (verdunning)

Champagne is een bijzondere kleur binnen de kleurengenetica. Het gen bestond al ongeveer een eeuw tegen de tijd dat het erkend werd in 1990 en vindt zijn oorsprong bij Amerikaanse paarden. Inmiddels is er het 'International Champagne Horse Registery' in het leven geroepen om de kleur te behouden. Paarden met deze verdunning zijn zeer populair door hun bijzondere kleur die van amberkleurig tot een chocoladebruine kleur gaat die erg op de vachtkleur van het hondenras 'Weimaraners' lijkt. Daarnaast hebben ze lichtere amberkleurige tot hazelnootkleurige ogen. De veulens worden geboren met blauwe tot blauwgroene ogen. De huid is roze-gespikkeld tot lavendelkleurig-gespikkeld. Al met al een opmerkelijke vertoning.

• De verdunning champagne bij het paard
• Dominant en recessief
• Rassen
• Kleurengenetica
• Gold Champagne
• Classic Champagne
• Amber Champagne
• Sable Champagne
• Ivory Champagne
• Crème
• Dun
• Zilver
• Trivia

De verdunning champagne bij het paard

Champagne is een verdunning die sinds een eeuw bekend is en pas sinds 1990 erkend is. Het is dus een vrij recente mutatie van kleurengenen en is waarschijnlijk afkomstig van paarden uit Noord-Amerika. Dit weten we omdat de kleur niet voorkomt bij Iberische rassen. Iberische rassen zijn barokke paarden van Europese afkomst zoals de Andalusïer en de Lusitano. Europese paarden die de kleur champagne hebben hebben, hebben altijd zonder uitzondering voorouders uit Amerika of zijn hier vandaan geïmporteerd.

Dominant en recessief

Dominante en recessieve genen bepalen hoe een bepaald gen zich manifesteert. Een dominant gen zal altijd domineren over een recessief gen. Daarom moet een recessief gen altijd in tweevoud (homozygoot) voorkomen wil het zichtbaar zijn.

Champagne wordt aangegeven met (Ch) en is een compleet-dominant gen waardoor het in zowel enkelvoud als in tweevoud in het genenpakket hetzelfde effect heeft op de vacht. Dit houdt in dat als er maar één pakketje informatie (ook wel allel genoemd) aanwezig is dat het gen vertelt dat de paardenvacht champagne gaat zijn, dan is het al zichtbaar op de vacht. De aanwezigheid van één of twee allelen met deze informatie (respectievelijk heterozygoot en homozygoot) maakt dus geen zichtbaar verschil op de vacht.

Rassen

In 1990 werd champagne voor het eerst officieel erkend. In 2000 werd het 'International Champagne Horse Registery' (ICH) opgezet. Dit register is enkel in het leven geroepen om de kleur te behouden en toegankelijker te maken. In dit register komen de volgende rassen voor:

• American Paint Horse
• American Quarter Horse
• American Saddlebred
• Appaloosa
• Arabieren kruisingen
• Kentucky Mountain Horse
• Mini’s
• Tenessee Walking Horse
• MIssoury Fox Trotter
• Spaanse Mustang
• American Cream Draft
• Diverse pony-kruisingen met Amerikaanse voorouders

Kleurengenetica

Er zijn verschillende soorten champagne. Net zoals met bijvoorbeeld crème en dun dat de kleur van het paard lichter maakt, heeft het champagne-gen verschillende effecten op verschillende basiskleuren. Het gen wordt aangegeven met Ch/n of Ch/Ch waarbij de n een leeg allel is. De basiskleuren zijn zwart en vos en, in combinatie met agouti, ook bruin. De meesten zullen zeggen dat er officieel drie kleuren zijn. Namelijk:

• Gold Champagne (Vos + champagne)
• Amber Champagne (Bruin + champagne)
• Classic Champagne (Zwart + champagne)

Echter wordt vaak ook 'Sable Champagne' mee gerekend. Dit is een kleur die een beetje hangt tussen een Amber en een Classic Champagne en komt voort uit een donkerbruin paard (ook wel seal brown genoemd) met het champagne-gen.

De lichte huid van champagne-paarden is één van de kenmerken. De huid is roze (Gold Champagne) tot lavendelkleurig (Amber en Classic Champagne) en heeft sproeten. Ook zijn de ogen lichter van kleur, namelijk hazel- tot amberkleurig. Bij veulens zijn de ogen blauw tot blauwgroen en de huid is roze.

Gold Champagne

Gold Champagne komt voort uit een vospaard met het champagne-gen. Het rode pigment verdunt tot een goudgele kleur. Manen en staart worden soms helemaal wit. Hierdoor worden gold champagne-paarden vaak verward met palomino’s die hun kleur krijgen door het crème-gen op een vos-basis. Het verschil is het beste te zien door de huid. Een palomino heeft een donkergrijze huid. Een gold champagne heeft een rozige huid met donkerdere sproeten.

Classic Champagne

Classic Champagne komt voort uit een zwart paard met het champagne-gen. Dit geeft een erg bijzondere kleur. Het paard is chocoladebruin met een paarsige tint die maakt dat de bruine kleur koel aandoet. De kleur is het beste te vergelijken met dat van de Weimaraner-hond. De manen, staart en benen zijn wel echt chocoladebruin al zijn de benen vaak wat lichter dan de manen en de staart. De huid is lavendelroze met sproeten.

Amber Champagne

Een Amber Champagne-paard komt voort uit een bruin paard met het champagne-gen. Het rode pigment wordt verdund tot een goudachtige glans maar de manen, staart en benen zijn chocoladebruin vergelijkbaar met dat van een Classic Champagne-paard ((zwart). Het contrast tussen dat van de benen en het lichaam kan zo klein zijn dat het bruin nauwelijks tot niet meer zichtbaar is. Amber Champagne wordt vaak verward met een valk die, net als een palomino, voortkomt uit het crème-gen, maar dan op een bruin-basis. Echter, de huid van een Amber Champagne is lavendelroze in tegenstelling tot het grijs van een valk.

Sable Champagne

Deze kleur komt voort uit een donkerbruin paard. Bij donkerbruine paarden zijn de zwarte en bruine haren vermengd over de hele vacht waarbij de oren, benen, staart en manen helemaal zwart zijn. Het is dus feitelijk een zwart paard met het agouti-gen dat de zwarte vacht beïnvloedt en bruine vacht zichtbaar maakt, maar omdat de kleur zich precies het midden houdt van een lichtbruin en een zwart paard is het lastig te beoordelen of zo’n paard nu Classic of Amber Champagne is aangezien de kleur kan variëren. Dit is het beste te testen met een DNA-test waarbij men kan zien of het agouti-gen actief is of niet.

Ivory Champagne

Ivory Champagne is een oude benaming voor een paard dat zowel een champagne-gen als een crème-gen draagt. In de tijd dat nog niet bekend was welke genen nou precies verantwoordelijk waren voor deze bijzondere kleur die de vacht een ivoren kleur geeft is deze naam ontstaan. Tegenwoordig heet deze kleur gold cream. Gold cream heeft als basiskleur vos.

Crème

Een champagne-paard kan ook andere verdunningen dragen zoals het crème-gen. Het champagne-gen is echter niet afhankelijk van de aanwezigheid van een andere verdunning om te kunnen tonen, zoals pearl dat wel is en alleen de bijzondere parelachtige glans toont in homozygote vorm of in combinatie met het crème-gen. Crème heeft in enkele vorm (Cr/n) nauwelijks tot geen effect op zwart pigment, wel op rood pigment. In dubbele vorm (Cr/Cr) heeft het ook effect op zwart pigment. Een champagne-paard met het crème-gen heeft meestal groene ogen als gevolg van de extra verdunning.
De mogelijke kleuren zijn:

• Gold Cream/Ivory Champagne (Basiskleur vos)
• Amber Cream (Basiskleur bruin)
• Sable Cream (Basiskleur donkerbruin)
• Classic Cream (Basiskleur zwart)
• Double Cream Champagne (Kunnen elke basiskleur zijn)

Paarden met deze genencombinatie zijn lichter van kleur dan paarden met enkel het champagne-gen.

Dun

Ook dun is een gen dat niet afhankelijk is van andere genen. Echter, dun, in tegenstelling tot crème, heeft in enkele vorm (D/n) zowel effect op zwart als op rood pigment.
De mogelijke kleuren zijn:

• Gold dun (Basiskleur vos)
• Amber dun (Basiskleur bruin)
• Sable dun (Basiskleur donkerbruin)
• Classic dun (Basiskleur zwart)

Zilver

Het zilver-gen heeft enkel effect op zwart pigment. Het heeft dus geen effect op paarden die als basis de voskleur hebben maar wel op bruine en zwarte paarden. Zwart verdunt tot een chocoladeachtige kleur of grijs. Bij een champagne-paard met het zilver-gen wordt zwart nog verder verdund.
De mogelijke kleuren zijn:

• Amber silver (Basiskleur bruin)
• Classic silver (Basiskleur zwart)

Trivia

Een paard met het champagne-, zilver- en het leopard-gen (appaloosa-gen) vertoont vaak opmerkelijk veel pigmentvlekjes bij de neus, ogen, anus, uiers en koker.

Een veulen met het schimmel-gen in combinatie met champagne wordt donkerder geboren dan men mag verwachten van een champagne-paard maar heeft nog steeds de blauwe ogen en roze huid. De pigmentvlekken op de huid zijn ook veel donkerder en ze zijn gevoeliger voor vertiligo. Dit is een huidafwijking waarbij de huid al het pigment verliest.

Daarnaast is het fleabitten-effect dat bij veel schimmels voor komt veel sterker aanwezig. Deze donkerdere haren hebben de champagnekleur.

Lees verder

• Wat is genetica? De basis van het DNA uitgelegd
• Kleurengenetica bij het paard: Zwart en vos (extention-gen)
• Kleurengenetica bij het paard: Agouti-gen, bruin (modifier)
• Kleurengenetica bij het paard: Pangaré-gen (modifier)
• Kleurengenetica bij het paard: Mushroom-gen (verdunning)