Kleurengenetica bij het paard: Sabino1-gen (witpatroon)

Het sabino-gen valt onder de witpatronen en kan zich op heel veel verschillende manieren uiten. Sabino komt in veel verschillende vormen en maten. Het meest gezien zijn toch wel de hoge witte benen, witte buikvlekken en opvallende witte aftekeningen op het hoofd. Sabino is een verzamelnaam voor veel verschillende sabino-patronen. Er is er echter maar één testbaar, namelijk sabino1. De uitingen van de verschillende soorten sabino lijken heel sterk op elkaar en zijn niet goed uit elkaar te houden. Men weet dat er meerdere versies zijn van het sabino-gen omdat een paard duidelijk sabino-kenmerken heeft, alleen zodra men op sabino1 test, blijkt de uitkomst negatief.

• Het sabino-gen, een witpatroon bij het paard
• De term sabino
• Kenmerken van de sabino
• Kleurengenetica van het sabino-gen
• De rassen
• Sabino-boost
• Sabino vs. andere witpatronen

Het sabino-gen, een witpatroon bij het paard

Sabino is een witpatroon net zoals tobiano, roan, appaloosa, splashed white en OLW/LWO (frame). Het komt voor bij veel verschillende rassen, de meest bekende zijn de shire, clydesdale en de paint al zijn er tegenwoordig ook veel arabierenfokkers die op sabino fokken. Het gen is een echte imitator. Paarden die niet getest zijn op witpatroon-genen die sabino hebben worden dan ook vaak aangezien voor een tobiano of voor een paard met splashed white.

De term sabino

Sabino staat voor 'bleek' of 'gespikkeld' in de Spaanse taal. In landen zoals Mexico en Argentinië gebruikt men deze term dan ook vaak voor diverse schimmels. Schimmels is echter een modifier (veranderaar van de basiskleur) en valt niet onder de witpatronen. In de VS en Europa refereert men met sabino echter naar het nadrukkelijke witpatroon op een gekleurd paard.

Kenmerken van de sabino

Sabino is een echte imitator, het wordt makkelijk over het hoofd gezien of verward met andere witpatronen. Het feit dat sommige vormen van het sabino-patroon niet testbaar zijn maakt het nog moeilijker om het witpatroon correct te omschrijven, maar er zijn wel een aantal kenmerken:

• Niet altijd, maar meestal wel hoge witte benen met grillige onregelmatige randen.
• Lightning strikes en knifebladesocks. Verticale punten die doorlopen boven de sok.
• Buikvlekken met grillige en onregelmatige randen. De vormen lopen sterk uiteen.
• Grillige witpatronen en opvallende witpatronen op het hoofd en vaak loopt de bles ook door onder de kaak.
• Losse grillige vlekjes op de onderkaak of onderlip.
• Donkere lipvlek op de bovenlip.
• Grillige vlekken op de hals.
• Pigmentvlekken op de huid waar witte vacht uit groeit. Ook wel inktvlekken genoemd.
• Gedeeltelijk of volledige maanogen (blauwe ogen). Het wit van de vacht loopt vaak langs de ogen maar dit is geen vereiste.
• Roaning, niet te verwarren met roan. Een witpatroon van losse witte haartjes die vaak rond de witte vlekken zitten. In sommige gevallen doet roaning zich voor over het hele lichaam.

Deze kenmerken komen niet per definitie voor bij elk paard. Er zijn zelfs paarden die positief testen op het sabino1-gen maar geen enkel kenmerk van het gen vertonen. Het gen verstopt zich dan. Dit kan zijn door witpatronen zoals de sokken en de bles van een paard die misschien maar minimaal aanwezig zijn maar het kan ook zijn omdat het paard simpelweg geen wit vertoont. Uiteraard kan het zich ook verstoppen onder witpatronen zoals tobiano, OLW/LWO (frame) en splashed white maar uiteraard ook bij de modifier schimmel waarbij een paard door de jaren heen steeds witter wordt.

Kleurengenetica van het sabino-gen

Sabino is een omschrijving van een groepje witpatronen die sterk op elkaar lijken. Er is een sterk vermoeden dat alle vormen van sabino polygenetisch zijn, dit houdt in dat er meer dan één gen verantwoordelijk is voor het patroon in tegenstelling tot veel andere genen die een éénduidig gen hebben die de kleur of het patroon veroorzaken. Eén vorm van sabino is testbaar. Dit gen wordt sabino1 (SB1) genoemd. Men test dan de genetische status van het KIT-gen waar ook roan en tobiano zich bevinden en kan zo concluderen of sabino1 aanwezig is.

Incompleet dominant

Sabino1 is een incompleet dominant gen. Dit houdt in dat het in heterozygote vorm een ander patroon geeft dan in homozygote vorm. Genen komen altijd in tweevoud, 50% van de informatie komt bij de hengst vandaan, 50% bij de merrie. Op het moment dat er op een gen één pakketje informatie staat van het sabino-gen (ook wel allel genoemd) spreekt men van een heterozygoot-sabino paard. Staan hier twee pakketjes informatie op dan spreekt men van een homozygoot-sabino paard.

Een paard dat heterozygoot-sabino is vertoont kleine witte vlekken met grillige randen op de buik en hals, grillige en vergrote witpatronen op het hoofd en benen, mogelijk maanogen, roaning van de vacht en pigmentvlekken op de huid met witte haren. Een homozygoot-sabino is op zijn minst 90% wit.

Verschillende termen

Sabino is meestal een paard dat hier en daar witpatronen vertoont maar ook nog veel gekleurde vacht. De termen 'Maximum white', 'maximum sabino' en 'sabino-white' komen ook vaak voor en betekenen verschillende dingen. De overeenkomst is dat er gerefereerd wordt naar een paard met veel wit, in de meeste gevallen meer dan 90% wit maar bij sommige stamboeken zoals bij het Sabino Arabian Horse Registery wordt er naar het woord 'maximal' gerefereerd op het moment dat een paard meer dan 50% wit is.

De rassen

Sabino komt bij heel veel rassen voor. Bij lang niet allen is het gen gevonden, simpelweg omdat het niet testbaar is. Vaak wordt dan fenotypsch (uiterlijk) bepaald of een paard een sabino is of niet. Sabino komt voor bij onder andere:

• Shire
• Clydesdale
• Mustang
• American Paint
• American Quarter horse
• Mini
• Hackney
• Morgan
• Tenessee Walking Horse
• Pinto
• Arabier
• Engelse volbloed

Sabino-boost

Sabino is een booster, dit houdt in dat een paard met het sabino-gen meer wit vertoont dan een paard zonder het gen. Dit uit zich vaak in de opvallend hoog-witte benen en opvallende witpatronen op het hoofd. Ook andere witpatronen zoals tobiano, OLW/LWO (frame) en splashed white kunnen versterkt worden door het sabino-gen.

Sabino vs. andere witpatronen

Vroeger werden witpatronen vaak aangegeven als overo. Dit was voor de tijd dat men genetische tests uit kon voeren, het was een verzamelnaam die vandaag de dag nog wel eens boven komt drijven. Overo staat voor witpatroon, tovero voor een combinatie van witpatronen. Het verschil was dan herkenbaar aan de patronen die het aannam. Vandaag de dag wordt de term overo nog vaak gebruikt voor het OLW/LWO (frame) gen. Hier wordt gesproken van overo lethal white.

Vandaag de dag is er veel meer bekend over witpatronen en zijn de meesten ook testbaar. Toch is het makkelijk om je op het oog te vergissen in het soort witpatroon dat een paard heeft omdat het in verschillende intensiteiten voor kan komen en witpatronen elkaar kunnen imiteren.

Sabino vs. tobiano
Sabino heeft veelal grillige patronen en typische plekken waar het voorkomt maar dit is niet de regel. Tobiano vertoont witte vlekken die over het hele lichaam voor kunnen komen in mindere of meerdere mate. Het meest herkenbare verschil is hoe de randen van deze witpatronen er uit zien. Sabino is heel erg grillig en vlekkerig, vaak lopen individuele witte haartjes nog door in de gekleurde vacht. Tobiano heeft over het algemeen grote afgeronde witte vlakken met een duidelijke scheiding tussen de witte en de gekleurde vacht. Daarnaast volgt tobiano meestal een patroon waarbij het wit duidelijk afkomstig is vanaf de bovenlijn van het lichaam al is dit niet altijd van toepassing. Het hoofd blijft meestal ongemoeid door tobiano. Een tobiano heeft dan ook meestal gekleurde vacht op het hoofd met normale witte aftekeningen.

Sabino vs. splashed white
Splashed white is een gen dat ook makkelijk te verwarren is met sabino en kent veel verschillende vormen. Echter zijn de randen waar de vacht van wit over gaat op gekleurd net zoals bij tobiano een stuk vloeiender. Splashed white heeft niet voor niks de naam gekregen die het heeft. Vaak lijkt het alsof een splashed white paard door een bak met verf heen is gewandeld met het hoofd omlaag. Hier en daar verdwaalde vlekken zoals bij sabino zijn niet ongekend maar omdat splashed white heel minimaal voor kan komen en ook blauwe ogen kan veroorzaken is het makkelijk om deze twee genen met elkaar te verwarren.

Sabino vs. roan
Sabino vertoont roaning, dit zijn witte haartjes die zich mengen met de gekleurde vacht en lijkt sterk op roan. Roaning is een verzamelnaam voor alles dat niet roan is maar wel de kenmerken vertoont. Een echte roan vertoont zijn witpatroon over het hele lichaam behalve op het hoofd en de benen. Roaning bij een sabino komt meestal voort uit een duidelijk witpatroon. Roaning vindt zich dan plaats rond het witpatroon en waaiert uit. In sommige gevallen kan een sabino over het hele lichaam deze witte haartjes vertonen. Dit kan ook zonder het witpatroon dat normaliter met sabino gepaard gaat. Dit maakt het echter nog geen roan want op het moment dat zo'n paard getest wordt op het roan-gen blijkt deze niet aanwezig.

Sabino en OLW/LWO (frame)

OLW is een gen dat witpatronen veroorzaakt op het frame van het paard. Dus het directe zijaanzicht. Het gen zal niet onder de buik of hals door lopen en niet over de rug, achterhand of hals van het paard. Hetzelfde geldt voor het hoofd. Overeenkomst is wel dat beide witpatronen erg grillige randen hebben. Een OLW dat zich manifesteert in slechts een klein vlekje is dan ook makkelijk te verwarren met een minimal sabino.

Lees verder

• Wat is genetica? De basis van het DNA uitgelegd
• Kleurengenetica bij het paard: Zwart en vos (extention-gen)
• Kleurengenetica bij het paard: Rabicano-gen (witpatroon)
• Kleurengenetica bij het paard: Crème & pearl (verdunning)
• Kleurengenetica bij het paard: Mushroom-gen (verdunning)