Kleurengenetica bij het paard: Rabicano-gen (witpatroon)

Rabicano is een gen dat valt onder 'roaning'. Roaning is een verzamelnaam voor witpatronen waarbij witte haartjes zich mengen met de gepigmenteerde haren. Dit moet men niet verwarren met roan dat een specifiek witpatroon omschrijft en waar genetisch op te testen is. Rabicano komt voor bij veel verschillende rassen en uit zich soms slechts als een paar witte haren bij de staartaanzet en flanken maar soms ook in verticale wittige strepen van de schouder tot de flanken van het paard. Dit geeft een heel opmerkelijk witpatroon. Een ras hoeft geen roan te hebben in het genenpakket om rabicano te kunnen vertonen.

• Het rabicano-gen, een witpatroon
• Oorsprong van de naam rabicano
• Kleurengenetica van het rabicano-paard
• Rassen met rabicano
• Rabicano vs. Roan
• Rabicano vs. Sabino

Het rabicano-gen, een witpatroon

Rabicano is geschaard onder de witpatronen maar het zou ook een modifiër (veranderaar van de kleur) kunnen zijn. Net zoals het roan-gen, dat men niet moet verwarren met roaning wat een verzamelnaam is voor diverse witpatronen waarbij witte haartjes zich mengen met het gepigmenteerde haar, zorgt het voor een gemengd witpatroon in de vacht van een paard. Rabicano is extra opmerkelijk omdat het zich vaak uit in strepen in de vacht die de verticale lijnen van het paard volgen.

Rabicano uit zich voornamelijk op de romp en de achterhand van een paard maar in sommige gevallen is het patroon ook terug te vinden bij de schoft en daarmee ook een deel van de manen, al is het mogelijk dat een ander gen, zoals sabino, dat ook een witpatroon is, hiervoor verantwoordelijk is. Bij sommige paarden zijn er alleen wat witte haartjes bij de staartaanzet te zien, bij anderen zijn er hele plukken haar in de staart wit. Het kan zich dus uiten op veel verschillende manieren maar de meest typische kenmerken zijn toch wel de verticale strepen en de skunk-tail.

Oorsprong van de naam rabicano

Het woord rabicano is van Spaanse oorsprong. Rabo staat voor staart, cano betekent wit. Feitelijk omschrijft het een rabicano als 'wit haar in de staart'. In Italië wordt de term ook gebruikt maar omschrijft het 'roan' en verwijst vermoedelijk naar roaning.

Kleurengenetica van het rabicano-paard

Het is niet bekend welk gen verantwoordelijk is voor het rabicano-patroon en er wordt nog veel getwist over de dominantie van het gen. Zolang het niet te testen is zal het gissen blijven maar er zijn vermoedens. Helaas, zelfs met deze vermoedens is er bij lange na nog geen uitsluitsel.

Dominant

Men vermoedt dat in sommige rassen rabicano dominant is. Een paard hoeft dan maar één keer een allel (een pakketje informatie op een gen) te vererven van een ouderdier om het zelf ook te kunnen tonen.

Recessief

Soms is rabicano echter een verrassing in een nakomeling en tonen de ouderdieren geen rabicano. Dit wijst er weer op dat rabicano recessief zou zijn. Oftewel, een nakomeling zou twee allelen met rabicano-informatie moeten vererven, wil het tonen op de vacht.

Incompleet dominant

Er wordt ook vaak gesproken van incompleet-dominante vererving. Een incompleet-dominant gen is een gen dat pas zal tonen als er een ander gen aanwezig is. Dit kan men ook terug zien in het pearl-gen dat afhankelijk is van het crème-gen om te tonen of in homozygote vorm (twee allelen met pearl-codering erop) aanwezig moet zijn. Dat zou ook verklaren hoe het gen zowel dominant kan lijken als recessief.

Rassen met rabicano

Nagenoeg alle rassen kunnen rabicano vertonen, het is dus lastig om te zeggen bij welke rassen het wel voorkomt en bij welke niet. Wel kan gezegd worden dat rabicano relatief veel voorkomt bij arabieren. Maar men ziet het ook terug in Amerikaanse rassen zoals de paint en de quarter en barokke rassen zoals de Andalusiër.

Rabicano vs. Roan

Rabicano wordt makkelijk verward met roan, vooral als de verticale strepen niet zo goed zichtbaar zijn. Bij een roan wordt het hele paard naarmate het volwassen wordt (drie jaar) en de veulenvacht verliest grijziger doordat de witte haren, die kenmerkend zijn voor roan, beginnen te tonen. Roan doet alle lichaamsdelen aan behalve het hoofd en de onderbenen. Rabicano, dat onder de verzamelnaam 'roaning' valt (feitelijk alles wat niet roan is) kan hier sterk op lijken. Alleen roan is genetisch testbaar en rabicano niet. tevens komt rabicano bij veel rassen voor waar roan weer niet voorkomt.

• Roaning van rabicano vindt bij veruit de meeste rabicano's plaats op het midden en de achterhand van het paardenlichaam. Een roan heeft witte haren verdeeld over het hele lichaam behalve het hoofd en de benen.
• Rabicano's hebben meestal een zogenaamde skunk-tail, dit is een ring van witte haren bij de staartaanzet. Een roan heeft dit niet.
• Rabicano wordt door de jaren heen meestal duidelijker zichtbaar (er ontstaan steeds meer witte haartjes) dit is bij een roan niet het geval. Als er al wat veranderd aan de kleur van de roan dan wordt deze donkerder, niet lichter.
• Roans krijgen cornmarks nadat hun huid is beschadigd. Dit zijn donkere plekken in de vacht in de basiskleur. Hier groeien geen witte haren meer. Als een rabicano een beschadiging heeft aan de huid ontstaan deze cornmarks niet.

Rabicano vs. Sabino

Rabicano wordt ook vaak verwart met sabino. Ook sabino is een witpatroon en geeft vaak witte haartjes door de vacht (ook wel white ticking genoemd) maar de verticale strepen zijn geen kenmerk van sabino. Tevens heeft een sabino vaak hoge witte benen en buikvlekken. Rabicano zal nooit witte vlekken creëren buiten de witte verticale strepen om. Rabicano en sabino kunnen wel samen voorkomen op één paard, sabino versterkt de aanwezigheid van wit pigment. Een rabicano met het sabino-gen vertoont dan ook vaak een duidelijker rabicano-patroon omdat er meer wit haar aanwezig is als gevolg van het sabino-gen.

• Sabino veroorzaakt roaning net zoals rabicano maar de verticale strepen zijn niet aanwezig bij sabino.
• Een rabicano heeft altijd een skunk-tail (ook wel bekend als 'coon tail'). Een sabino heeft dit nooit.
• Sabino heeft meestal wit op het hoofd met een witte vlekken op de kin en hoge witte sokken met eventueel een buikvlek. Een rabicano kan wel de normale witte aftekeningen hebben maar hoge witte sokken, buikvlekken en vlekken op de kin zijn niet kenmerkend voor een rabicano.

Lees verder

• Wat is genetica? De basis van het DNA uitgelegd
• Kleurengenetica bij het paard: Tobiano-gen (witpatroon)
• Kleurengenetica bij het paard: Sabino1-gen (witpatroon)
• Kleurengenetica bij het paard: Champagne-gen (verdunning)
• Kleurengenetica bij het paard: Zwart en vos (extention-gen)